برنامه ریزی توسعه گردشگری
برنامه ریزی توسعه گردشگری
چکیده
بازآفرینی فرهنگ مبنا را می‌توان اصلی ترین رویکرد بازآفرینی شهری در دو دهه اخیر دانست. کاربست فرهنگ در جایگاهی راهبردی و با هدف دستیابی به سازوکارهای اقتصادی پررونق که می‌تواند متضمن اهداف توسعه ای باشد و چهره فرهنگ گرا برای شهرها ترسیم کند.
رویه ای است که در چارچوب بازآفرینی شهرها به آن اهمیت داده میشود.
بازآفرینی فرهنگ مبنا با طرح مفاهیم پایه ای مانند استفاده از حوزه‌های نو آورانه اقتصادی و آنچه صنایع خلاق نامیده میشود به این نکته اساسی می‌رسد که می‌توان در بافت‌های درونی و هسته‌های مرکزی شهرها، با اطمینان به نتایج فرایند بازآفرینی، از رهیافت فرهنگی و ویژگی‌های مثبت آن در جهت توسعه گردشگری بهره جست.
در بازآفرینی فرهنگ مبنا، عامل فرهنگ به عنوان یک راهبرد توسعهای بسیار مهم در مقیاس محلی و جهانی مطرح است.
بسیاری از کارشناسان اذعان دارند مسئولین شهرها بر نقش تأثیرگذار فرهنگ به عنوان محرک و سیاست مداخله‌ای بر بازآفرینی شهری و گسترش توسعه گردشگری شهری تأکید مینماید.
ارتباط زیادی بین فرهنگ و توسعه گردشگری شهری وجود دارد. از آنجا که شهر یزد دارای بافت تاریخی ارزشمند و عناصر فرهنگی باارزشی است، این پژوهش با رویکرد پیمایشی به برنامه ریزی توسعه گردشگری شهری منطقه 1 یزد با تاکید بر بازآفرینی فرهنگ مبنا پرداخته است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است.
نتایج نشان داد عناصر تاریخی منطقه 1 شهر یزد به لحاظ کالبد، عملکرد، ارزش معماری نقش زیادی در توسعه گردشگری شهری منطقه دارند. آداب و رسوم، فرهنگ مهمان نوازی و رفتاری مردم در جذب گردشگری شهری نقش زیادی دارد..
همچنین نتایج نشان داد از جمله برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که باید در برنامهریزی توسعه گردشگری شهری منطقه 1 یزد مدنظر مسئولان و مدیران شهری قرار گیرد ساماندهی، مرمت و حفاظت عناصر تاریخی باید باشند. در این بین باید به احیای هویت فرهنگی و ایجاد حس تعلق مکانی در بافت‌های تاریخی منطقه نیز توجه نمود.
بیان مساله
بازآفرینی که امروزه برای مداخله در امور شهرها مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارای رویکردهایی است که در هر محدوده بسته به موقعیت و ویژگی‌های آن محدوده از آنها استفاده میشود. از آنجا که در مناطقی که پیشینه تاریخی و فرهنگی از ویژگی‌های بارز آنها محسوب میشود، فرهنگ بیش از پیش در اولویت قرار دارد.
بازآفرینی فرهنگ-مبنا نیز با هدف قرار دادن فرهنگ به منظور تسهیلگر در پی زیست پذیر کردن شهر برای شهروندان میباشد(عین الهی و محمدی، 1394).
اهداف بازآفرینی فرهنگ مبنا، اشاعه گردشگری فرهنگی، افزایش میزان بهره برداری مفید از فضاهای شهری، ارتقاء وجهه یا تصویر شهری، جذب سرمایه گذاریها و کاستن از حجم صدمه رسانی به محیط شهری است(DCMS,2004: 14).
بازآفرینی فرهنگ مبنا با حداقل مداخلات و بیشترین استفاده از میراث تاریخی شهری ملموس و ناملموس، مناسب ترین رویکرد برای توسعه درونزای شهری در بخش‌های ارزشمند تاریخی محسوب میشود(برهانیان طرقی، 1396).
فعالیت‌های فرهنگی که در گذشته فرض می‌شد دارای اثرات جانبی بر بالندگی اقتصادی هستند، به تدریج نقش پررنگی در ادبیات برنامه ریزی شهری و بازآفرینی ایفا نموده؛ به نحوی که بازآفرینی بر مبنای فرهنگ، تبدیل به یکی از رایج ترین رویکردهای بازآفرینی در بسیاری از شهرهای دنیا گشته است.
این رویکرد بر مبنای دو مدل تولید و مصرف فرهنگی شکل می‌گیرد.
مدل تولید فرهنگی بر اساس توسعه صنایع خلاق، به طور کلی ایجاد شهر خلاق شکل گرفته و مدل مصرف فرهنگی در نظر دارد تا از طریق راهبردهای بازاریابی و ارتقای مکان، زمینه‌های مصرف مکان توسط ساکنین و گردشگران را فراهم نموده و بدین ترتیب به احیاء منطقه بپردازد.
از طرفی عامل فرهنگ و اجتماع به عنوان راهبردهای توسعه ای بسیار مهم در مقیاس‌های محلی و جهانی در رویکرد بازآفرینی یکپارچه مطرح است. (امین زاده و دادرس، 1391).
استفاده از ارزش‌های تاریخی و فرهنگی به عنوان منابعی برای توسعه و توجه به گذران اوقات فراغت مردم و همچنین توجه به منافع مالی و اقتصادی در پروژه‌های شهری و مشخص کردن مسیر این سرمایه گذاری در راستای ایجاد مراکز فرهنگی و هنری و گذران اوقات فراغت از مهمترین وجوه بازآفرینی فرهنگی است (صحی زاده و ایزدی، 1383).
یزد به عنوان یکی از کلان شهرهای کشور، جاذبه‌های زیادی در بخش گردشگری دارد اما عدم سرمایه گذاری مناسب برای جذب گردشگر باعث شده تا این شهر انطور که باید شناخته نشود.
شهر یزد با وجود ظرفیتهاي بسیار در حوزه گردشگري شهري هنوز در این بخش از گردشگری از جایگاه مناسبی برخوردار نبوده و نتوانسته درخور ظرفیتهاي موجود شهر یزد ایفاي نقش نماید. بررسی وضعیت صنایع دستی به عنوان یک کالای فرهنگی در شهر یزد نشان میدهد که همچنان ظرفیت‌های مغفول مانده‌ای از این صنعت در شهر یزد وجود دارد.
در صورتی که یکی از مهمترین ارکان هویتی شهر یزد داشته‌های گران‌سنگ و بی شمار میراثی و تاریخی این شهر به خصوص در حوزه صنایع دستی است، اما بهره گیری از این ظرفیت عظیم با توجه به گردشگران ورودی به شهر یزد، چنان که زیبنده شهر یزد باشد وجود ندارد، لذا برنامه ریزی در این زمینه نیازمند تعامل دستگاه‌های مختلف از جمله استانداری، شهرداری، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و… است.
بنابراین مسئولین شهری یزد می‌تواند از این فرصت استفاده کنند تا با استفاده از تجارب سایر کشورها در این زمینه، برنامهریزی سفرهای کوتاه مدت و بلند مدت درون شهری را تنظیم کنند و با ارائه این نوع خدمات به شهروندان داخلی و خارجی به درآمدزایی پایدار برای شهرداری برای دستیابی به سطحی از توسعه در ابعاد مختلف بپردازد.
. بررسی‌ها نشان میدهد در برنامهریزی‌های گردشگری شهر یزد، گردشگری مبتنی بر فرهنگ با توجه به پتانسیل و ظرفیت‌هایی که وجود دارد مغفول مانده است.
لذا یکی از تاکیدات اصلی مسئولین شهری یزد جهت توسعه گردشگری شهری می‌تواند بازآفرینی فرهنگی شهر یا توسعه بازآفرینی فرهنگ مبنا باشد. چرا که شهر یزد دارای پتانسیل عظیمی‌در زمینه فرهنگی است. لذا با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به برنامه ریزی توسعه گردشگری شهری یزد با تاکید بر بازآفرینی فرهنگ مبنا در منطقه 1 شهر یزد می‌پردازد
برای مشاهده مطالب بیشتر به سایت www.farzdon.ir مراجعه نماید.