توسعه یادگیری الکترونیکی

 

 

 

توسعه یادگیری الکترونیکی

 

مقدمه

توسعه یادگیری الکترونیکی

 

همزمان با تغییر و تحولات ، نظام های سنتی براي ادامه حيات خود با چالش هاي جدي مواجه شده اند.

آموزش عالی به طور اعم و دانشگاه ها به طور اخص به عنوان مرکز علم و آگاهی و مراکز راهبرد فکري جوامع همواره براي پاسخ به مسائل و نیازهاي آنها؛ آغازگر تحولات بوده اند و هم خود را متحول ساخته اند.

به تبع تمامی ابعاد زندگی انسان در عصر جدید، یادگیری نیز نیاز به نوآوری و همگام شدن با شرایط زندگی حاضر را دارد. یادگیری الکترونیک پاسخی است  برای رفع این نیاز، یعنی ایجاد نوآوری و همگام شدن با شرایط جدید در عرصه یادگیری (آروم، 2019).

 

نظام آموزش عالی جهان در روند تحولی خود دچار جزر و مدهاي فراوانی شده و در این رهگذر رشد، بالندگی و غناي قابل توجهی را تجربه نموده است (نجات و نجار، 1390).

محیط آموزشی اطلاعاتی الکترونیکی در بسیاری از دانشگاه ها، پس از معرفی استانداردهای آموزشی جدید در سال های 2014 تا 2016 به طور فعال اجرا شده است.

 

 

 

 

در این روش منابع آموزشی مورد استفاده در تدریس باید در یک محیط اطلاعاتی طراحی شده و برای ارائه ارتباط کارآمد بین یاددهنده و یادگیرنده، دستاوردها و نتایج آنها، نتایج حضور و نتایج یادگیری و غیره مورد استفاده قرار گیرد (کوکسال^[2]، 2009).

دانشگاه هاي قرن بيست و يكم با مراكز آموزشي دهه هاي گذشته متفاوت هستند. تمام تلاش سياست گزاران و خدمت گزاران بر آن است تا بتوانند خود را با امواج تغييرات به خصوص در عرصه فناوري اطلاعات هماهنگ نمايند (مقامی، 1394).

 

اهميت توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات به حدي است كه پس از پايان نخستين دهه قرن بيست و يكم، كمتر فعاليت آموزشي و پژوهشي باقي مي ماند كه بدون استفاده از اينترنت و ارتباطات كامپيوتري صورت پذيرد (فریت و کی^[3]، 2003).

 

اثرات رو به رشد و فزاینده تکنولوژي هـا بـر همـه جنبـه هـاي زنـدگی، از جملـه، در سطح آموزش باعث شده، تا براي رشد و توسعه کشـورها تمرکـز بـر پیشـرفت در حیطـه آمـوزش عالی از طریق پذیرش نظام و تکنولوژي هاي جدید آموزشی ضرورت یابـد (جهانیان و اعتبار، 1391).

 

فناوری در زمینه های گوناگون زندگی انسان ها بخصوص در بحث آموزش تاثیر به سزایی داشته است.

 

دانشگاه­ها برای تطبیق خود با شرایط فناوری امروز و از طرفی برای تامین تقاضای زیاد برای آموزش، به آموزش الکترونیک روی آورده اند.

آموزش الكترونيك به نظام آموزشي اطلاق مي شود كه آموزش دهنده و آموزش گيرنده، به كمك وسايل و ابزارهايي كه فناوري در اختيار آنها قرار داده، با يكديگر در ارتباط اند (چویی^[4]، 2003).

توسعه یادگیری و آموزش الکترونیکی همپا با توسعه اقتصادی در حال پیشروی است. به طور مثال همانگونه که چین پیشرفت اقتصادی خود را گسترش می دهد و دومین کشور اقتصادی جهان می شود، آموزش و آموزش آنلاین به روش های مختلفی پیشرفت کرده است (تینگ و همکاران^[5]، 2018).

 

 

هدف از آموزش الکترونیکی، فراهم نمودن امکان دسترسی یکسان، رایگان و جست­وجو پذیر در دوره هاي درسی و ایجاد فضاي آموزشی یکنو اخت براي اقشار مختلف در هر نقطه و بهینه سازي شیوه هاي ارایه مطالب درسی به منظور یادگیري عمیق تر است.

در چنین فضاي آموزشی برخلاف روش هاي آموزشی سنتی، افراد به اندازه توانایی خود از موضوعات بهره مند می شوند.

در آموزش الکترونیکی می توان از ترکیب نمودن شیوه هاي مختلف یادگیري، از قبیل : متن، صوت و تصویر و غیره به حداکثر بازده در یادگیري دست یافت (الیس و گینس و لیانه^[6]، 2009. نقل از جهانیان و ابتکار،1391).

از جمله ویژگی­های نظام آموزش الکترونیک می توان به سهولت و سرعت در به روزرسانی و ذخیره و بازیابی و به اشتراك گذاري اطلاعات مبتنی بر شبکه، انجام فرآیند یادگیري و ارتباط مستقیم با فراگیران از طریـق رایانـه و اینترنـت، تمرکـز بـر دیـدگاه جامع در یادگیري، ایجاد سیستم فراگیر محـور بـه جـاي اسـتاد محـور، قابلیـت انعطـاف پـذیري در فراگیري، روش­هاي نوین و مناسب فراگیري، قابلیت تکرارپذیري و جبـران مشـکلات دانست (اینگلبرچت^[7]، 2005).

 

البته آموزش با كمك رايانه محدوديت هاي خاص خود را نيز داراست، از جمله اين كه شايد نتواند جانشين معلم، تعاملات انساني و عاطفي و ارتباط چهره به چهره كه در كلاس درس وجود دارد، شود.

همچنين نظام عرضه و تقاضاي آموزش عالي هنوز درك دقيقي از محيط هاي مجازي آموزشي نداشته و با قابليت ها و كاركردهاي آن به خوبي آشنا نيست و هنوز مهارت هاي پايه اي فناوري اطلاعات را به خوبي نمي شناسد(نقی زاده، 1390).

 

 

توسعه یادگیری الکترونیکی یکی از روندهای مهم در زمینه آموزش است.

بدیهی است که اینترنت به یکی از منابع کلیدی دانش تبدیل شده است و دانشگاه ها باید با چنین تغییرات جهانی سازگار باشند و رویکردهای موجود را به آموزش تغییر دهند (مکراچین و همکاران^[8]، 2019).

یادگیری الکترونیکی برای استفاده های آموزشی، تجاری و دسترسی  آزاد به انواع آموزش های مهارتی و … در حال توسعه است.

محققان عوامل موفقیت در آموزش الکترونیک در دانشگاه ها را بررسی کرده اند و به عواملی مانند پذیرش تکنولوژی، پشتیبانی فنی و داشتن یک مدل  توسعه کارآمد دست پیدا کرده اند (کونگ^[9]، 2019).

 

آموزش عالي، همواره با مشكلاتي در زمينة محدوديت هاي آموزش و پژوهش روبه رو بوده است و تحقق اهداف از پيش تعيين شده تا حد زيادي بستگي مستقيم به ميزان موفقيت دانشجويان دارد.

 

دانشجويان، بنا به عللي متفاوت، از امكانات آموزشي و پژوهشي به طور يكسان برخوردار نيستند؛ به طوري كه در بيشتر دانشگاه ها، همه ساله دانشجوياني وجود دارند كه به دليل عدم موفقيت در تحصيل و عدم پیشرفت تحصیلی، با مشكلاتي روبه­رو هستند (آقا میرزایی و صالحی عمران، 1391).

این امر تا حد زیادی به تغییر نوع آموزش­ها و مدرن شدن آن­ها مربوط می شود. با ورود تکنولوژی­های جدید در حوزه آموزش عواملی مانند عدم دسترسی به آموزش یکسان و محدودیت های زمانی و مکانی تا حد زیادی از بین رفته است که این امر اهمیت و ضرورت توجه به این موضوع را در جامعه دانشگاهی و آموزش عالی نشان می­دهد.

 

از طرفی به علت محدودیت های آموزش سنتی، این نوع آموزش بر سایر مولفه­ هایی که جدیدا بسیار مورد توجه قرار گرفته است تاثیر چندان زیادی ندارد و در واقع کارایی خود را در رابطه با اقتضای زمان خود از دست داده است.

مطالعه عوامل توسعه دهنده این نوع یادگیری خود اهمیتی مضاعف دارد زیرا با شناخت این عوامل می توان وضعیت آموزش عالی را در این حوزه ارتقا داد.

بنابراین پژوهش حاضر  دارای اهمیت  و ضرورت می باشد.

 

با توجه به موارد فوق الذکر می توان گفت که یادگیری الکترونیک و آموزش الکترونیک راه خود را در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی باز کردده اند و افراد جویای آموزش نسبت به آن اقبال کرده اند.

 

یادگیری الکترونیک در نظام آموزش عالی ایران به یکی از مساله های اصلی تبدیل شده است و هم دانشجویان و هم مسئولین به دنبال ایجاد و بهبود آن هستند.

 

تاثیر این نوع آموزش ها بر متغیرهایی آموزشی و … مورد بررسی قرار گرفته است.

 

پژوهش حاضر سعی در برطرف کردن خلا موجود در حوزه یادگیری الکترونیک در دانشگاه ها را دارد.

 

اکثر پژوهش هایی که در ایران انجام شده است تاثیر آموزش الکترونیک را برای تک متغیرهایی مانند پیشرفت، مهارت های تحصیلی و … انجام داده اند که این امر از قدرت تعمیم و جامع نگری این پژوهش ها می­کاهد.

 

در واقع مطالعات مختلف به تاثیر یادگیری الکترونیک بر متغیرهای مختلف پرداخته اند و وجود و توسعه یادگیری الکترونیک را به صورت پیش فرض مورد قبول قرار داده اند و سپس به بررسی تاثیر آن در رابطه با متغیرهای مختلف پرداخته اند.

 

اما کمتر پژوهشی به بررسی متغیر یادگیری الکترونیک به صورت عمیق پرداخته و مطالعات اندکی هم که در این زمینه صورت گرفته است با استفاده از روش های کمی و ابزار پرسشنامه بوده که از روایی و پایایی اندکی برخوردار است.

 

لذا پژوهش حاضر راه حل نظری و عملی توسعه یادگیری الکترونیک در سطح آموزش عالی را مورد مطالعه قرار داده تا بتواند عوامل موثر بر آن را شناسایی و اولویت بندی نماید.

 

این پژوهش با بررسی  و استخراج عوامل موثر بر توسعه یادگیری و رتبه بندی این عوامل درصدد پاسخگویی  به سوالات ذیل است؟

1- عوامل موثر بر توسعه یادگیری الکترونیکی از دید صاحب نظران و خبرگان  و اساتید دانشگاهی کدامند؟

2- رتبه بندی عوامل موثر بر یادگیری الکترونیکی چگونه است؟

 

 

 

بحث و نتیجه گیری

 

یادگیری الکترونیک در تمامی  مناطق از جمله مناطق شهری و روستایی در حال گسترش است و دیگر آموزش به جغرافیای زندگی افراد محدود نیست.

در همین راستا در شهرهای بزرگ و کوچک در کشورهای مختلف دانشگاه ها و مدارس و همچنین مراکز ارایه دهنده اینترنت و … در حال امضا تفاهم نامه هایی برای گسترش آموزش و یادگیری الکترونیک هستند.

اما این گسترش دارای موانعی نیر می باشد.

به طور مثال در یک کشور وسیع مانند چین، شکاف ها و تحولات ناگوار در مناطق مختلف مانع پیشرفت تحصیلی و به طور کلی آموزش و پرورش آنلاین شده است.

در شهرهای شهری مانند پکن، جمعیت بیش از 20 میلیون نفر با منابع فراوان وجود دارد.

در مناطق روستایی مانند شمال غربی یا غرب (استان هایی مانند گانسو، تبت) منابع کمتری وجود دارد، از جمله کمبود معلم و تجهیزات و پشتیبانی تکنولوژیکی ناکافی.

این مسائل باعث ایجاد توسعه ناهمگون آموزش آنلاین در چین می شود (تینگ و همکاران[1]، 2018).

 

 

 

 

 

یادگیری آنلاین و یادگیری الکترونیکی دو اصطلاح مشابه هستند.

یادگیری الکترونیکی به استفاده از دستگاه های الکترونیکی برای یادگیری اشاره می کند، از جمله تحویل محتوا از طریق رسانه های الکترونیکی مانند اینترنت / اینترانت / اکسترن، صوتی و تصویری، پخش ماهواره ای، تلویزیون تعاملی یا سی دی رام  (کونگ[2]، 2019).

یادگیری آنلاین به طور خاص به استفاده از اینترنت برای ارائه آموزش و پرورش یا برنامه های آموزشی اشاره دارد (چنگونگ و همکاران[3]، 2019).

تعادل بین نوآوری و ثبات یک مبارزه دائمی است. گاهی اوقات نوآوری یک اولویت مهم است.

در دیگر مراحل، کنترل و ثبات برای کشور بسیار مهم است.

بنابراین در توسعه یادگیری الکترونیک و آموزش الکترونیکی باید به تعادل بین نوآوری و ثبات توجه کرد (رایموند و همکاران[4]، 2018).

هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر توسعه یادگیری الکترونیکی دانشجویان مهندسی دانشگاه تهران بود.

بر اساس نتایج پژوهش عوال موثر بر توسعه یادگیری الکترونیک در دانشگاه مهندسی تهران به ترتیب عامل امکانات آموزشی، عامل یادگیرنده، عامل مدیریت، عامل محتوای آموزشی، عامل یاددهنده و عامل قوانین و مقررات شناسایی شد.

لذا برای توسعه یادگیری الکترونیک در نمونه مورد بررسی ابتدا امکانات آموزشی مرتبط با یادگیری الکترونیک را در دانشگاه مهندسی دانشگاه تهران ایجاد کرد.

این امکانات شامل امکانات سخت افزاری و نرم افزاری است که ابتدا می بایست امکانات سخت افزاری برای توسعه یادگیری الکترونیک ایجاد شود و سپس  امکانات نرم افزازی در بستر امکانات سخت افزاری ایجاد شود تا سبب موفقیت در توسعه یادگیری شود..

سپس دانشگاه تهران باید بر روی یادگیرندگان و در واقع دانشجویان مهندسی خود تکیه کرده و آن ها را از منظر فرهنگ استفاده و آموزش موثر و کاربردی  یادگیری الکترونیک توجیه کند.

پس از انجام این دو مرحله می توان امید داشت تا یادگیری الکترونیک در سطح دانشگاه تهران توسعه پیدا کند.

یافته ها نشان داد که بین عوامل موثر بر یادگیری الکترونیکی عامل یادگیرنده در رتبه اول و یاد دهنده در رتبه دوم قرار دارند.

عامل امکانات آموزشی سومین رتبه ، عامل قوانین و مقررات چهارمین رتبه ، عامل مدیریت پنجمین رتبه و عامل محتوی آموزشی ششمین رتبه را به خود اختصاص داده ان

 

برای مشاده  مطالب بیشتر به سایت www.farzdon.ir مراجعه نماید.