شاخص‌های شهر دوستدار کودک در فضاهای شهری
شاخص‌های شهر دوستدار کودک در فضاهای شهری
چکیده
شهردوستدار کودک شهری است که در آن خواستههای کودک در اولویت قرارگرفته و شرایط اجتماعی، فرهنگی و معماری شهر همسو با نیاز آنها است و حقوق کودکان در سیاستها، قوانین، برنامهها و بودجه ها منعکس میشود.
درواقع، شهر دوستدار کودک مکانی است که کودکان در آن احساس امنیت و آرامش میکنند و قادرند به کاوش و یادگیری در مورد فضاهای پیرامون خود بپردازند.
نوع پژوهش با توجه به ماهیت کاربردی و براساس روش پیمایشی- تحلیلی بوده است. از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده گردید. پرسشنامه در دو گروه والدین و کودکان تنظیم شده بود.
نتایج پژوهش نشان داد فضاهای شهر جدید پردیس به میزان کم و خیلی کمی از جذابیت لازم برای توجه و جذب کودکان برخوردار هستند. کودکان در فضاهای عمومی شهر جدید پردیس کودکان به میزان کم و خیلی کمی با فرصت‌های اکتشافی روبرو هستند.
فضاهای عمومی شهری موجود در شهر جدید پردیس به دلیل عدم وجود امنیت، کاربریهای جاذب جمعیت، دسترسیهای نامناسب به فضا، ایمنی کم و دیگر مسائل عمدتاً فضایی مطلوب برای حضور کودکان، عنوان شهر دوستدار کودک دارا نمی‌باشد.
میزان برخورداری فضاهای عمومی شهر جدید پردیس از سرزندگی متناسب کودکان را در سطح کم و خیلی کمی ارزیابی می گردد.
فضای شهری شهر جدید پردیس از منظر مناسب برای جذب کودکان برخوردار نیست کودکان در فضاهای عمومی شهر احساس امنیت خوبی ندارند.
از طرفی بررسی مسائل و مشکلات شهر جدید پردیس از نگاه کودکان نشان داد خراب بودن مبلمان پارک و وسایل بازی، نبود مترو در شهر، کمبود سطل‌های زباله، دزدی، کثیف بودن جوی‌های آب، آلودگی هوای شهر بر اثر فعالیت‌های کارخانجات اطراف، آلودگی صوتی و …. از مهم ترین مشکلات شهر جدید پردیس محسوب می شود.
بیان مساله
شهر دوستدار کودك باید شهری باشدکه کودك در آن، از آب سالم و سایر امکانات بهداشتی برخوردار است. در خیابانها ایمنی او در نظر گرفته شده و نیاز به نگهداري کسی از او نیست.
در عین حال، کودك در چنین شهري امکان بیان عقاید خود را داشته و میتواند مشارکت داشته باشد. شهر دوستدار کودک از مدیریت خوب و سالم که تحقق حقوق کودکان را تضمین کند.
شهر دوستدار کودک باید به زندگی روزانه کودکان و رشد کامل و سالم آنها توجه داشته باشد و این امر مستلزم آن است که خانه، محله و شهر به گونه‌ای طراحی و برنامه ریزی شود که محیط امن آموزش و ایجاد کننده انگیزه در شهر را برای کودکان فراهم کنند.
شهر دوستدار کودک سامانه ای محلی و بر پایه حاکمیت خوبی است که به رعایت حقوق کودکان متعهد باشد.
نظر کودک در تصمیمات مربوط به شهر تاثیرگذار است. در آن خواستههای کودک در اولویت قرارگرفته و شرایط اجتماعی، فرهنگی و معماری شهر همسو با نیاز آنها است و حقوق کودکان در سیاستها، قوانین، برنامهها و بودجهها منعکس میشود
. درواقع، شهر دوستدار کودک مکانی است که کودکان در آن احساس امنیت و آرامش میکنند و قادرند به کاوش و یادگیری در مورد فضاهای پیرامون خود بپردازند.
بنابراین شواهدی دال بر اینکه کودکان حق اظهار در تصمیم گیری‌های موثر در زندگیشان دارند وجود دارد.
با وجود تاکید فراوان کنوانسیون حقوق کودک در خصوص دخالت کودکان در تصمیمات و برنامه ریزی‌ها در مکانها، این موضوع به صورت ظاهری و سطحی مورد توجه قرار گرفته است. کودکان هم به مانند بزرگسالان از طریق تصاویر ذهنی خود با محیط ارتباط برقرار میکنند و مشخصا دیدگاه آنها بسیار متفاوت با دیدگاه بزرگسالان می‌باشد.
لذا کشف و فهم این تصاویر و نیز اینکه چه چیزهایی در محیط و زندگی روزمره برایشان مهم تلقی شده و از طریق چه نقاط مرجعی نقشه زندگیشان را شکل می‌دهند، میتواند در برنامه ریزی فضای شهری منعطف که فضایی مطلوب و هدفمند برای حضور اقشار با سنین مختلف از جمله کودکان مناسب باشد، مورد استفاده قرار گیرد.
چنین شهری جایی است که در آن بخش‌های مختلف جامعه متعهد می‌شوند تا استانداردهای لازم را برای زندگی شایسته کودکان در منطقه خود فراهم کنند.
شهری که نیازها و علایق خاص این گروه‌ها را مدنظر قرار میدهد و کودکان به لحاظ ذهنی از زندگی در آن احساس آرامش میکنند این احساس آرامش به ویژه با امنیت اجتماعی و ایمنی رابطه مستقیم دارد.
كمبود فضاهايي كه كودكان بتوانند در آن به بازي و فعاليت بپردازند، آلودگي‌هاي محيطي و عدم رعايت حقوق اوليه، نبود امنيت و تراكم بالاي ساختمان‌ها از جمله مشكلاتي است كه كودكان امروزه در شهر‌ها با آن مواجه اند. باتوجه به نيازهاي خاص كودكان، در شهر‌هاي ايران ظرفيت‌هاي لازم براي حضور فعال كودكان پيش بيني نشده و در طراحي فضاهاي عمومي، به تامين وسايل بازي براي كودكان و بدون توجه به ساير نيازهاي ايشان بسنده شده .
براي اينكه فضاهاي طراحي شده براي كودكان بتواند در روند رشد كودك در ابعاد مختلف تأثير مثبت گذارد، طراحي آن بايد بر اساس مباني نظري و اصولي صورت پذيرد كه بر پايه شناخت همه جانبه كودك استوارند.
از طرفی كودكان ذاتاً موجوداتی زيست دوست و طبيعت خواه متولد می‌شوند، اين را به خوبی از حس كنجكاوي آنها در مواجه با طبيعت و درگيري بی باكانهشان میتوان مشاهده كرد.
تحقيقات مختلفی در خصوص تأثيرات مؤثر فضاي سبز بر شاخصههاي مختلف رفتاري كودكان وجود دارد. محيطها و فضاي باز در ادراكات و رفتارهاي كودكان و تامين رشد و خلاقيت آنها نقش بسزايی دارد ؛ تحقيقات مختلف ديگر اشاره به اين نكته دارد كه فضاي شهری از موضوعات بسيار مهم در شهر دوستدار كودك هستند.
از اين رو، توجه به فضاي سبز(عمومی) و ايدههاي طراحی آن از نگاه کودکان اهداف مورد نظر در پروژههاي دوستدار كودك است. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار کودک در فضاهای شهری (نمونه موردی: شهر پردیس) می‌پردازد.
برای مشاهده مطالب بیشتر به سایتwww.farzdon.ir مراجعه نماید.