عملکرد نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری
عملکرد نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری
انجام مقاله
چکیده
برنامه و مدیریت سوانح و حوادث طبیعی که سبب تحمیل خسارتهای جانی، مالی و محیطی به فضاها و ساکنان مناطق شهری می‌شود، باید بهمنزلهی یک راهبرد اساسی در همهی مراحل برنامهریزی و برنامههای توسعهی شهری مد نظر قرار گرفته شود.
توجه به این امر، بهویژه برای بافت‌های فرسوده، بهمنزلهی زیرسیستمهایی از سیستم شهری، که دچار بیسازمانی، بیتعادلی و بیقوارگی بوده
و انجام عملیات خدماترسانی و امداد و نجات را در هنگام بروز بحرانها با مشکل مواجه می سازد حائز اهمیت زیادی است.
بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی عملکرد نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری با رویکرد مدیریت بحران (مطالعه موردی: محله کوثر، منطقه 12 تهران ) می پردازد.
نتایج نشان داد عامل اقتصادی از بیشترین تاثیرگذاری برخورداری است. عامل اقتصادی که شامل شاخص هایی چون بسیج امکانات، توانمندسازی ساکنان و کارآفرینی آنان، مشارکت اقتصادی، افزایش ارزش املاک، ارائه تسهیلات نوسازی، ایجاد اشتغال است.
بیشترین سازگاری را با شاخص های مدیریت بحران در بافت فرسوده منطقه 12 داشته است. شاخص های کالبدی در جایگاه بعدی قرار دارد.
انجام پایان نامه
شاخص های بعد بحران نیز کمترین تاثیرگذاری را بر نوسازی بافت فرسوده منطقه 12 دارد.
براین اساس اقتصادی از میزان تاثیرپذیری بسیار زیادی برخوردار است. زیست محیطی نیز در جایگاه بعدی قرار دارد. عامل اقتصادی بیشترین تعامل را با سایر معیارهای مورد مطالعه دارند. کالبدی و بعد بحران از کمترین تعامل با سایر متغیرها برخوردارند.
عامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کالبدی و قبل از بحران متغیرهای علی بوده و عوامل زیست محیطی، حین بحران و بعد بحران معلول هستند.
واژگان کلیدی: ارزیابی عملکرد، نوسازی بافت‌های فرسوده شهری، مدیریت بحران، محله کوثر
مقدمه و طرح مساله
عملکرد نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری
30 درصد جمعیت شهری کشور ایران در 543 شهر شامل 140 هزار هکتار بافت فرسوده زندگی می‌کنند.
با توجه به اینکه بیشتر از 70 درصد شهرهای کشور خطر زلزله بالا و بسیار بالا را دارد و بافت‌های فرسوده یکی از آسیبپذیرترین مناطق در هنگام زلزله است
بنابراین نوسازی این بافت‌ها می‌تواند خطرات ناشی از زلزله را کاهش دهد.
اما آمارها نشان می دهد تنها 30 درصد از بافت‌هاي فرسوده شهر طي حدود 10 سال اخير نوسازي شده است.
اين درحالي است كه 3 هزار و 268 هكتار بافت فرسوده با 3 شاخص نفوذ ناپذيری(بلوكهايي كه بيش از 50 درصد معابر آن عرض كمتر از 6 متر دارند)، ناپايداري(بلوكهايي كه بيش از 50 درصد بناهاي آن ناپايدار و فاقد سيستم سازه است) و ريزدانه بودن (بلوكهايي كه بيش از 50 درصد پلاك‌هاي آنها مساحت كمتر از 200 متر مربع دارند) در شهر وجود دارد و چنانچه تنها شاخص ناپايداري را براي بافت‌هاي فرسوده مد نظر قرار دهيم حدود 14 هزار هكتار از بافت‌هاي شهر تهران فرسوده محسوب مي شوند.
در این ارتباط شناخت صحیح ابعاد بحران ناشی از زمین‌لرزه در مناطق شهری می‌تواند به عنوان اولین گام در فرآیند مدیریت بحران و به عنوان یکی از اساسی‌ترین دستورالعمل‌ها جهت اجرائی نمودن مدیریت بحران زمین‌لرزه محسوب می‌شود.
ارزیابی خطرپذیری لرزه‌ای شهرها در مقیاس مناطق و محلات شهری، اولین مرحله از فرآیند مدیریت بحران زمین لرزه می‌باشد، که می‌تواند اطلاعات لازم برای بهره‌گیری بهینه از منابع و امکانات در دسترس را با هدف کاهش آثار و تبعات مخرب زلزله فراهم سازد.
ارزیابی عملکرد نوسازی در بافت‌های فرسوده، می‌تواند در کنار مدیریت بحران گام موثری در جهت کاهش خطر ناشی از زلزله در شهرها مطرح شود. در کشور ما با وجود پژوهش‌های مختلفی که در ابعاد زلزله و عمدتا در زمینه‌های فنی، سازه و مدیریت امداد و نجات صورت گرفته اما به ارزیابی عملکرد نوسازی رایج در بافت‌های فرسوده کمتر پرداخته شده است.
این در حالی است که بافت‌های فرسوده شهری بیشترین خسارت را در برابر زلزله دارند. از این رو می‌توان اقدامات پیشگیرانه و موثرتری در کاهش آسیب‌های ناشی از وقوع زلزله انجام داد.
استقرار نامناسب عناصر کالبدی و کاربری‌های زمین‌های شهری، شبکه ارتباطی ناکارآمد شهری، تاسیسات زیربنایی شهر و توزیع ناهمگون فضاهای باز شهری، قدمت بالا و کیفیت پایین بناها در بافت‌های فرسوده و مواردی از این قبیل، نقش اساسی در افزایش میزان آسیب‌های وارده به شهرها در برابر زلزله دارند.
فزونی ابنیه و مساکن ناپایدار عموما در بافت‌های فرسوده‌ای است که بدلیل مسائل و نارسایی‌های کالبدی، عملکردی، اجتماعی- اقتصادی و زیست‌محیطی از وضعیت نامطلوبی برخوردار بوده و در برابر مخاطرات طبیعی بویژه زلزله ناایمن و آسیب‌پذیر است.
آسیب‌پذیری بافت‌ها گرچه عمدتا ناشی از ناپایداری ابنیه است، ولی نفوذ ناپذیری این بافت‌ها(بدلیل دسترسی نامناسب سواره) و فشردگی بافت که ناشی از ریزدانگی و کثرت قطعات کوچک است، ایمنی کم این بافت‌ها را بویژه با بروز سوانح شدت بخشیده است.
لذا با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی کمی و کیفی نوسازی بافت‌های فرسوده در منطقه 12 با رویکرد مدیریت بحران می‌پردازد.
نتیجه گیری
عملکرد نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری
مسئله بافت های فرسوده از جمله چالش های اکثر شهرهای جهان است.
یکی از ریشه های شکل گیری چنین بافت هایی را می توان از زمان ورود اتومبیل به شهرها و گسترش خیابان ها دانست.
چراکه با این رویکرد، توسعه به سمت بیرون تشویق و توجه و رسیدگی به بافت های قدیمی تر کمرنگ شد و آنچه مسلم است هر بافت در گذر زمان دچار فرسودگی می شود و در صورت عدم رسیدگی، روند میرایی را طی خواهد نمود.
بررسی بافت فرسوده منطقه 12 نشان داد عامل اقتصادی از بیشترین تاثیرگذاری برخورداری است.
عامل اقتصادی که شامل شاخص هایی چون بسیج امکانات، توانمندسازی ساکنان و کارآفرینی آنان، مشارکت اقتصادی، افزایش ارزش املاک، ارائه تسهیلات نوسازی، ایجاد اشتغال است. بیشترین سازگاری را با شاخص های مدیریت بحران در بافت فرسوده منطقه 12 داشته است.
شاخص های کالبدی در جایگاه بعدی قرار دارد. شاخص های بعد بحران نیز کمترین تاثیرگذاری را بر نوسازی بافت فرسوده منطقه 12 دارد. براین اساس اقتصادی از میزان تاثیرپذیری بسیار زیادی برخوردار است. زیست محیطی نیز در جایگاه بعدی قرار دارد.
عامل اقتصادی بیشترین تعامل را با سایر معیارهای مورد مطالعه دارند. کالبدی و بعد بحران از کمترین تعامل با سایر متغیرها برخوردارند. عامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کالبدی و قبل از بحران متغیرهای علی بوده و عوامل زیست محیطی، حین بحران و بعد بحران معلول هستند.
عملکرد نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری
انجام پروپوزال
برای مشاهده مطالب بیشتر به سایت www.farzdon.ir مراجعه نماید.