مولفه های موثر بر توسعه شهری

 

 

مولفه های موثر بر توسعه شهری

 

انجام پایان نامه

 

چکیده

 

هدف این پژوهش ارزیابی و تحلیل مکانیزم‌های موثر بر توسعه شهری نهاوند می‌باشد.

 

نوع پژوهش با توجه به ماهیت کابردی و براساس روش کمی و تحلیلی ‌می‌باشد.

 

نتایج نشان داد شاخص اشتغال در شکل‌گیری توسعه شهری نهاوند آن موثر است.

 

اشتغال و تنوع آن در شهر نهاوند ‌می‌تواند منجر به جذب مهاجرین و ماندگاری جمعیت در شهر شده و بر توسعه شهر تاثیر گذارباشد.

 

 

 

 

 

میزان فعالیت این شهر نهاوند در دو بخش اقتصادی صنعت و خدمات از نوع پایه ای محسوب می‌شود و نسبت به سایر نقاط شهری استان مقدار بیشتری را نشان می‌دهد.

از طرفی اين بنگاه‌ها به عنوان محرک توسعه شهری مي‌توانند خدمت رسان بنگاه‌هاي بزرگ اقتصادي در شهر باشند و در افزایش جمعیت شهری(جذب مهاجرت و رشد طبیعی جمعیت) و شکل گیری و توسعه شهری تاثیرگذار باشند.

 

به طوری که نتایج نشان داد‌ ضريب همبستگي متغير مهاجرپذیری و یا مهاجرت‌های شهری بر توسعه شهری نهاوند برابر با 0.741 است.

 

از طرفی اگر عوامل و شاخص‌های رشد طبیعی جمعیت شهر نهاوند کنترل و بررسی شود تاثیر آن بر ميزان توسعه شهر به‌اندازه 1.97 خواهد بود.

 

همچنین روند بورس بازی معاملات اقماری زمین نیز از عوامل اصلی توسعه کالبدی و فیزیکی شهر نهاوند بوده به طوری که به توسعه‌ ناموزن شهر انجامیده است.

 

واژگان کلیدی: شاخص‌های اقتصادی، شاخص‌های اجتماعی، توسعه شهری، شهر نهاوند

 

 

• مقدمه

امروزه شهرنشینی شتابان معاصر و گسترش سریع شهرها اکثر کشورهاي جهان را با مشکلات متعددي مواجه ساخته است.

به طوريکه نه تنها سیاست‌هاي شهرسازي بلکه مسایل اقتصادي- اجتماعی و زیست محیطی بسیاري از مناطق شهري تحت تأثیر این پدیده قرار گرفته اند.

در این بین، هر چند افزایش جمعیت علت اولیه گسترش سریع شهرها محسوب می‎شود، لیکن پراکندگی نامعقول آن اثرات نامطلوبی بر محیط طبیعی و فرهنگی جوامع می‎گذارد (قربانی و همکاران، 1387: 163).

در این بین یکی از اهرم‌هاي کنترل و مدیریت تحولات شهري، برنامه ریزي‌هاي سنجیده و مناسب جهت کنترل توسعه فیزیکی شهر در شکل غیر برنامه­ریزي شده آن می‎باشد (پوراحمد و همکاران، 1386: 168).

 

چنین توسعه فضایی براي شهر که خود ناشی از مهاجرت بی رویه و افزایش جمعیت شهرنشین می‎باشد، در کشور ما از اواسط دهه 40 که عامل محرکه آن قانون اصلاحات ارضی بود .

 

موجب بسیاري از ناهنجاري‌ها و نابسامانی‌هاي شهري گشته و در نتیجه تعادل بین انسان و منابع محیطی را در شهرها با توجه به مقیاس محدود امکانات و اراضی بر هم زد.

 

 

نتایج چنین گسترش‌هاي بی رویه، رشد شهرها، ایجاد حلبی آبادها و نواحی حاشیه نشین شهري با وضعیت‌هاي ناسالم بهداشتی و شرایط نامطلوب زیستی در جوار اکثر شهرهاي بزرگ کشور می‎باشد.

 

چنین پدیده اي که امروزه رویکرد ساماندهی و توانمندسازي آنها در راستاي اهداف برنامه ریزي شده مد نظر قرار گرفته است.

 

مسئله برنامه ریزي رشد و توسعه و مکان یابی‌هاي صحیح براي گسترش‌هاي احتمالی و گریزناپذیر شهرها با توجه به تحولات پیچیده امروزي در این مراکز تجمع انسانی را به یک ضرورت تبدیل کرده است.

 

در بحث مکان یابی جهات مطلوب توسعه براي شهرها نیز، توجه به عوامل طبیعی و انسانی از این جهت که این عوامل بستر و جایگاه اصلی شهر را تشکیل داده و خود می‎توانند کلیه اجزا و عناصر طراحی شهري نظیر مکان، شکل، ساخت و بافت شهر را تغییر دهند بسیار حائز اهمیت می‎باشند.

 

 

از طرفی امروزه در بحث شکل گیری شهرها، حوزه نفوذ ان‌ها و توسعه فیزیکی شهر و حوزه نفوذ آن در مراحل بعدی اکثر برنامه ریزان و محققان در کنار عوامل انسانی، عوامل طبیعی، اقلیمی‎و جغرافیایی چون زمین شناسی، اکولوژیکی و محیطی را تعیین کننده می‎دانند.

 

(بحرینی، 1390). عناصر محیطی و اقلیمی به موازات سایر عوامل محیطی از مهمترین عوامل موثر در شکل‌گیری و تکوین شهرها و تداوم حیات شهری به شمار می‌آیند(عطایی و فنایی، 1394: 61) سرور و همکاران(1393) در پژوهشی  معتقدند ویژگی‌های طبیعی منطقه، فرصت­های زیادی را برای توسعه فیزیکی شهر فراهم می‌کند.

 

روستا و همکاران(1392) در پژوهشی و به این نتیجه رسیده اند مهمترين عوامل طبيعي تاثيرگذار بر توسعه شهرها وضعيت توپوگرافي، شيب اراضي، آب و هوا، زمين شناسي، هيدرولوژي و ژئومورفولوژي مي باشند.

 

بترلاس و همکاران (2011) در تحقیق خود در سه شهر یونان به این نتیجه رسیدند عوامل اقتصادی و اجتماعی را عوامل تاثيرگذار بر توسعه شهرها معرفی نمودند و این عوامل تعیین کننده سمت رشد شهرها بوده است.

 

فارتر (2010)در پژوهشی خود عوامل زمین شناسی را تعیین کننده توسعه شهرها می‌داند.

آمواتنگ و همکاران (2013) معتقد اند توسعه فیزیکی شهرها و توسعه حوزه پیرامونی تحت تاثیر فعالیت‌های انسانی  و کاربری‌های اراضی در شهرها ونمایان می­شود.

 

بنابراین توسعه شهری متاثر از فرآیند‌های طبیعی، محیطی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است که در طول تاریخ، مراحل گوناگونی را طی کرده است و حوزه نفوذ شهر‌ها در طول زمان، توسعه می‌یابد.

 

اين عوامل با توجه به مقضيات زمان ممكن است در سطوح مختلف محلي، منطقه اي، ملي با قدرت و نفوذ بيشتري از ساير عوامل و مكانيزم مخصوص به خود عمل نمايد و سبب تغيير و توسعه بافت كالبدي شهرها گردند.

 

‌ بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش تحلیل متغیر و مولفه های موثر بر توسعه شهری: مطالعه موردی شهر نهاوند می‌پردازد.

 

انجام مقاله

 

نتیجه گیری

‌ امروزه مهاجرت بی رویه به شهرها به صورت معضلی، گریبانگیر شهرها به خصوص‌های متوسط و کوچک از جمله شهر نهاوند شده است.

مساله مهاجرت بی رویه به شهرها باعث افزایش سریع جمعیت شهرنشین و به تبع آن گسترش و توسعه فیزیکی بی نظم در شهرها ‌می‌شود.

 

اگر اثر متغير مهاجرت پذیری بر توسعه شهر نهاوند کنترل و بررسی شود ميزان تاثیر آن روی توسعه شهری به‌اندازه 1.003 خواهد بود.

بررسی فعالیت‌ها اقتصادی و اجتماعی شهر نهاوند نشان ‌می‌دهد به نظر ‌می‌رسد در این شهر، نماگرهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی با فاصله‌ی زیادی با سایر شهرهای همسطح خود دارد و روند توسعه پایداری ندارد و از سوی دیگر بین مناطق مختلف این شهر، نابرابری و اختلاف وجود دارد همین عامل سبب توسعه شهری به صورت نامتوازن شده است.

 

بورس بازی زمین از جمله معضلات‌ مناطق شهری نهاوند به خصوص مناطق حاشیه ای است، این عامل بر توسعه شهری نهاوند تاثیر گذار بوده است.

 

بررسی پیمایش‌های صورت گرفته نشان ‌می‌دهد در چند سال اخیر قیمت زمین در شهر نهاوند و اطراف آن افزایش زیادی یافته است.

 

نتايج حاصل از تحليل رگرسيون نشان مي‌دهد که ضريب همبستگي متغير بورس بازی زمین بر توسعه شهری نهاوند برابر با 0.740 است.

 

 

در راستای سامان بخشیدن به روند توسعه شهری نهاوند ، از توسعه شهر به خصوص در نواحی جنوبی شهر جلوگیری شود.

 

با توجه به رشد بی رویه شهر و ساخت و سازهای قارچ گونه ای آن، لازم است تا نظارت شهرداری، دقیق تر و جدی تر اعمال شود یا سازمان و نهادی خاص زیر نظر استانداری یا شهرداری‌‌هاپیگیری مجری نظارت بر طرح توسعه شهری نهاوند باشد.

 

همچنین در راستای دست اندازی و تغییر اراضی پیراشهری و جلو گیری از بورس بازی زمین، شایسته است.

زمین‌های بایر و ر‌هاشده درون شهر در اولویت واگذاری قرار گیرند و تا زمانی که اراضی بایر درون شهری، ساخته و این بافت‌‌هاپر نشده اند، هیچ گونه واگذاری و الحاقی در پیرامون شهر صورت نگیرد.

 

 

 

 

 

به منظور جلوگیری از بورس بازی زمین و ر‌هاماندن اینگونه زمین‌‌هادر سطح شهر، شایسته است عوارض و مالیات‌های ویژه بر املاک و زمین‌های ر‌هاشده وضع شود.

 

از طرفی در راستای جلوگیری از حاشیه نشینی و رشد به قواره و ناموزن شهری، مکانیزمی جهت کنترل حاشیه نشینی در شهر نهاوند به خصوص در نواحی حاشیه ای شرق و غرب شهر اعمال شود.

 

استقرار پليس محله در ناحیه‌های حاشیه‌نشین شهر نهاوند، وجود شبگرد زير نظر پليس(ایجاد گشت ویژه) در شهرداری نهاوند، بازرسی و نظارت کافی کارشناسان شهرداری از مناطق حاشیه‌نشینی به صورت هفتگی و جلوگیری از انجام اقدامات ساخت و ساز بدون مجوز از جمله اقدامات می‌تواند باشد.

 

انجام GIS

 

برای مشاهده مطالب بیشتر به سایت www.farzdon.ir مراجعه نماید. 

 

مولفه های موثر بر توسعه شهری