پایان نامه: ارزیابی شاخص های حمکروایی شهری با رویکرد توسعه پایدار

ارزیابی شاخص های حمکروایی شهری با رویکرد توسعه پایدار

چکیده

در یک حکمروایی خوب سه بخش اصلی وجود دارد. این سه بخش شامل، دولت، جامعه‏ی مدنی و بخش خصوصی است که وجود آن برای توسعه‏ی انسانی پایدار ضروری است.(شاخص های حمکروایی شهری)

هدف از حکمرانی شهري تقویت فرایند توسعۀ شهري است به گونه اي که در جامعه، زمینه و محیط مناسبی براي زندگی راحت و کارآمد شهروندان، به تناسب ویژگی‌هاي اجتماعی و اقتصادي آنان فراهم شود.

بنابراین این پژوهش با توجه به اهمیت موضوع، به ارزیابی شاخص های حمکروایی شهری در مدیریت شهر اصفهان با رویکرد توسعه پایدار شهری می پردازد.

نوع پژوهش با توجه به ماهیت کاربردی و براساس روش تحیلی پیمایشی است.  هدف پژوهش سنجش موارد ذیل است:

 

1- شناسایی ویژگی‌های مدیریت شهری اصفهان در چار چوب حکمروایی خوب شهری

-2 گزینش معیارهای ارزیابی حکمروایی شهری در راستای دستیابی به توسعه پایدار شهری

-3 شناسایی شاخص‌های مناسب برای ارزیابی مدیریت شهر اصفهان در راستای دستیابی به حکمروایی

خوب شهری با رویکرد توسعه شهری پایدار

واژگان کلیدی:  حکمروایی شهری، مدیریت شهری، توسعه پایدار، شهر اصفهان

 

بیان مساله

فشار روند‌های مردم سالاری و شهرنشینی، بسیاری از كشورهای در حال توسعه را مجبور به قبول حکومت

محلی دموكراتیك كرده است. از مجموع حدود 200 كشور جهان، در حدود 140 كشور انتخاب چند حزبی

برگزار می‌كنند و در حدود 81 كشور از 29 كشور در جنوب صحرای آفریقا، 23 كشور در اروپا، 14 كشور در آمریکای لاتین، 10 كشور در آسیا و 5كشور از كشورهای عربی گام در سوی ایجاد حکومت‌های محلی گذاشتند.

مطالعات توسعه و آمارهای سازمان‌های جهانی بیانگر آن است كه از مهمترین عوامل رشد و توسعه كشورها حکمرانی خوب است.

در حقیقت حکمرانی خوب شهری یکی از شیوه‌های نوین مدیریت شهری محسوب می‌شود.

طی سه دهه گذشته، حکمروایی خوب شهری در مقابل رویکرد مدیریت شهری دولت محور مورد تایید و تاكید سازمان‌های بین المللی ملی قرار گرفته و از آن به عنوان یکی از پیش نیازها و ویژگی‌های پایدار یاد می‌كنند.

امروزه در دنیا پذیرفته شده است كه توسعه پایدار شهرها در صورتی تحقق می‌یابد كه اهداف مردم سالاری، برابری در نرمال رسانی و حفظ محیط زیست با شکل گیری مدیریت واحد شهری و با رعایت اصول علوم روز شهر سازی، ترافیك شهری و تفسیر عادلانه منابع و درآمد شهری توأمان دنبال شود.

با توجه به اینکه شهرها به عنوان پیشروی محرک رشد اقتصادی و نیز كانون كار و فعالیت موقعیت‌های اجتماعی عدم كشورهای جهان محسوب می‌شوند، در وضعیت موجه و شهرنشین چند سطحی، مدیریت شهری بایستی دارای مولفه‌های چون كفافیت، پاسخگویی، مشاركت طلبی، قانون مداری، كارآمدی و اجماع گرایی باشد تا از تمام شرایط افزاینده شهرنشینی بهره بگیرد.(شاخص های حمکروایی شهری)

مديريت شهري در آينده به طور اعم و در قرن بيست و يكم به طور اخص با چالش‌هايي مواجه خواهد بود. چالش‌هايي كه خود برآمده از تغيير و تحولات فناورانه، جمعيتي، اقتصادي، سياسي، و بين المللي است.

امروزه جامعة جهاني به اين نتيجه رسيده است كه مشكل عمدة مديريت شهري كمبود منابع مالي يا تكنولوژي مدرن و يا نيروي انساني ماهر نيست؛ بلكه مشكل اصلي بيش از همه، در شيو ة ادارة اين عوامل است.

در جهان متحول امروز، دولت‌ها به تنهايي قادر نخواهند بود نيازهاي جديد را پاسخ گويند.

آنان بايد با افزايش قابليت‌هاي خود از طريق باز دميدن نيروي تازه در نهاد‌هاي عمومي توان پاسخگويي به نياز‌هاي جديد را افزايش دهند.

اين مهم نيازمند الگو‌هاي جديدي است تا بتوان از همة ظرفيت‌هاي جامعه در بخش‌هاي دولتي، خصوصي، و مدني استفاده كرد و توليد و ارائة خدمات عمومي را به حداكثر رساند.

شهر‌ها براي مديريت و ادارة خود راهي جز زمينه سازي براي توسعة دموكراسي ندارند و در اين راه، به شكل تازه اي از حاكميت دست يافته اند.

اين شكل جديد، جنبش حاكميت شايسته(good government movement) يا حكم روايي(governance) ناميده مي شود كه منشأ شهري دارد.

حكم روايي شهري مفهومي است كه هم با مسئوليت حكومت و هم با تعهد شهروندان ارتباط دارد. حكم روايي شهري بر اين اساس استوار است كه مشاركت در فرايند‌هاي سياسي يا سازماني در شهر به كنترل منابع شهر مربوط مي شود.

نیم نگاهی به وضعیت مدیریت شهری در ایران نشان می‌دهد، به دلایلی چون تمركز گرایی، برون زا بودن به نامه‌ها و طرح‌های شهری، اقتصاد مبتنی بر نفت، مدریت شهری در سیطره دولت است و مدام از مدیریت یکپارچه و سیستمی‌فاصله گرفته و در گرداب مدیریت بخشی و سلولی گرفتار آمده و از روند شهرنشینی و مسائل حاصل از این شهرنشینی، عقب مانده و در دیدگاه‌ها و نگرش‌های از بالا به پایین گرفتار گردیده است.

شهر اصفهان  به عنوان كلان شهر  بخش مرکزی ایران محسوب می‌شود.

این شهر از اوایل قرن حاضر با سرعت رشد كرده است.

بنابراین با توجه به اهمیت مقوله حاكمیت مطلوب و شایسته شهری، این پژوهش بر آن است كه فعالیت‌های مجموعه شهرداری كلان شهر اصفهان را در راستای دستیابی به حاكمیت شایسته شهری بسنجد.(شاخص های حمکروایی شهری)

 

 

 

نتیجه گیری

امروزه پیچیدگی محیط‌های شهری نیازمند ظرفیت بالای مدیریت شهری است که حکمرانی خوب شهري قابلیت فراهم کردن آن را دارد.

نظریه حکمروایی مطلوب با شاخصه‌هایی مانند مشارکت جویی، پایداري یا تداوم­پذیري، حق و اختیار تصمیم­گیري، عدالت، کارایی و اثر بخشی، شفافیت و پاسخگویی، شهروندمداري و التزام مدنی و امنیت می­تواند در زمینه نهادینه­سازي مفهوم مشارکت و ارتقاي ارزش­هاي مردم سالاري مفید واقع شود.

الگوي حکمروایی خوب شهري به عنوان فرایند مشارکتی توسعه تعریف می­شود که به موجب آن همه ذینفعان شامل حکومت، بخش خصوصی و جامعه مدنی وسایلی را براي حل مشکلات شهري فراهم می­کنند.

در این الگو مسئولیت اجرایی مستقیم مدیریت شهري کمتر شده و امکان بیشتري براي برنامه ریزي و کنترل از پایین به بالا توسط نهادهاي خصوصی و مردمی فراهم می‌شود.

در اینجا مدیریت شهري از بالا به پایین نیست و مشارکت شهروندان در اداره امور شهر جزو جدایی ناپذیر آن است.

در واقع حضور مردم براي حل مشکلات خود مردم امري لازم است.

در صورتی که مردم نخواهند یا نتوانند براي کمک به اداره امور شهر یا محله خود گام بردارند احتمال این که مدیریت شهر نتواند مسائل حادي که شهر با آنها روبه روست را حل کند، بسیار است.

از طرف دیگر اگر برنامه ریزان و مدیران امور شهري خواستار اجرا و تحقق برنامه‌هاي خود هستند باید آن‌ها را با محیط اجتماعی هماهنگ سازند و چنین امري تنها با مشارکت مردم به دلیل شناخت ژرف آنها از نیازها، خواسته‌ها و محیط اجتماعی خود امکان پذیر است.

یکی از جنبه‌هاي مهم نظریه حکمروایی خوب شهري، همان بعد مشارکت است چرا که اصل و بنیان نظریه مذکور بر حکومت مردمی‌استوار است.(شاخص های حمکروایی شهری)