سیاستهای کنترل در زنجیره تأمین حلقه بسته
مقدمه
طراحی شبکه زنجیره تأمین عبارت است از تعیین مکان و تعداد تسهیلات موجود در شبکه، موجودی هر تسهیل و کمیت جریان ارسالی بین آنها.(زنجیره تأمین حلقه بسته)
هدف از طراحی زنجیره تأمین علاوه بر مکانیابی تسهیلات، حداقل کردن هزینههایی مانند خرید، تولید، حمل و نقل و غیره نیز میباشد .
طراحی مناسب شبکه زنجیره تأمین منجر به تعیین ساختاری بهینه میشود که این امر مدیریت مؤثر و رقابتی زنجیره تأمین را امکانپذیر مینماید.
یکی از زمینههای مهم در طراحی شبکههای لجستیک، طراحی یکپارچه شبکه زنجیره تأمین مستقیم و معکوس است.
به دلیل توجه روز افزون به عوامل محیطی، قانونی، اجتماعی و اقتصادی، موضوعات لجستیک معکوس و زنجیره تأمین حلقه بسته توجه بسیار زیادی را در بین افراد دانشگاهی و محققین به خود جلب کرده است. زنجیرههای تأمین امروزه نسبت به گذشته با توجه به تعدد صنایع و فعالیتهای کاری، تولید غیر متمرکز، افزایش برون سپاری، کاهش تعداد تأمین کنندگان و تمرکز بر کاهش موجودیها آسیب پذیرتر شدهاند.
اگرچه صنایع مختلف و فعالیتهای کاری هزینههای زنجیره تأمین را کاهش دادهاند اما زنجیره تأمین را بیشتر در معرض ریسک و اختلال قرار دادهاند و زنجیرههای تأمین را پیچیدهتر کردهاند.
در واقع زنجیرههای تأمین حلقه بسته، یکی از جنبههای مهم و حیاتی هر کسبوکاری بوده و متضمن ساخت، پخش خدمات و پشتیبانی از هر نوع محصولی است.
با توسعه سریع فناوری اطلاعات در سالهای اخیر و کاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تأمین، بسیاری از فعالیتهای اساسی مدیریت زنجیره با روشهای مختلفی در حال انجام است .
اطلاعاتی که در پایین دست قرار دارند میتواند به ظرفیت تولید، برنامههای تحویل و غیره مرتبط باشد .
در حالی که جریان اطلاعات بالادست میتواند به پیشبینیهای فروش، سفارشات و نقطه فروش اشاره کند. نمونههایی از جریان پایین جریان مالی میتواند صورتحساب، قیمتگذاری و شرایط اعتباری باشد در حالی که یک مثال از جریان مالی بالادست میتواند پرداخت باشد .
اولین بررسی نمادین در زمینه توسعه سیاستهای موجودی توسط مهرجو و همکاران انجام گرفت.
از ابتدای پیدایش مطالعات کلاسیك در زمینه مدیریت علمی که به دهههای اول و دوم قرن اخیر برمیگردد، مبحث کنترل موجودیها و چگونگی تصمیمگیری در مورد آنها از مشغلههای فکری مدیران بوده است و تاکنون تلاشهای گستردهای در این زمینه انجام گرفته و مدلهای مختلفی برای کنترل موجودیها ارائه شده است .
بیشتر مدلهایی که ابتدا مطرح شدند مدلهای نسبتاً سادهای بودند که تا حد امکان سعی در سادهسازی واقعیات داشتند و پارامترهای مدل را به طور قطعی در نظر میگرفتند؛ در حالی که یکی از مسائلی که در زمینه مدیریت و تصمیمگیری مشمول این ابهام و نبود قطعیت است، موضوع کنترل موجودی است که اغلب پارامترهای آن در دنیای واقعی به شکل مبهم و غیرقطعی است .
از سوی دیگر، مدیریت موجودی یکی از مباحث مهم در مدیریت زنجیره تأمین محسوب میشود .
در گذشته بخش عمده فعالیتهای مدیریت زنجیره تأمین به عملیات تولید و توزیع معطوف بوده و جریان مستقیم زنجیره، متشکل از تأمینکنندگان، تولیدکنندگان، توزیعکنندگان، خردهفروشان و مشتریان در نظر گرفته شده است.
در دهههای اخیر، توجه به مسائل زیستمحیطی، الزامات قانونی و نیز منافع اقتصادی ناشی از فعالیتهای بهبود و بازسازی محصول، سبب شده است بسیاری از شرکتهای مهم بر اجرای فعالیتهایی چون جمعآوری، بهبود، بازسازی و یا بازیافت محصولاتی که در انتهای زنجیره تأمین سنتی و در پایان عمر مفید خود قرار دارند، تمرکز نموده و در این زمینه موفقیتهای قابل توجهی به دست آورند .
بهبود محصول نیاز به مواد دسته اول، مصرف انرژی و فضای الزام برای دفع محصولات را کاهش میدهد.
بنابراین از دیدگاه تجاری این سیستمها سهم قابل توجهی در افزایش سودآوری سازمان دارند.
این مجموعه مسائل موجب توجه به جریان معکوس در زنجیره و توسعه محدودهی فعالیتهای مدیریت زنجیره تأمین شدهاند.
به عبارتی امروزه باور مشترک یک زنجیره تأمین که داشتن یک ساختار ساده و هموار مرتبط با حرکت محصولات از نقطه مبدأ به نقطه مصرف است، در حال تغییر به زنجیره حلقه بسته میباشد.
از طرفی با توجه به هزینههای بالای نگهداری کالا و در نتیجه اهمیت بالای سیستم کنترل موجودی در زنجیره تأمین میتوان از مدیریت موجودیها به عنوان یکی از موضوعهای مهم در تجارت و صنعت نام برد که البته با توجه به شرایط ویژه کالاهای خاص، کنترل موجودی و مدیریت بهتر تقاضای این اقلام از اهمیت دو چندانی برخوردار میباشد .
روبرتو دومینگوئز و همکاران (2017) به تجزیه و تحلیل اشتراکگذاری اطلاعات جزئی شامل خرده فروشان با اجزای عملیاتی مختلف پرداختند.
صابری و همکاران خاطر نشان کردند که توسعه پایدار در مدیریت زنجیره تأمین، نه تنها یک عامل محدود کننده بلکه یک رویکرد برای بهبود عملکرد است.
این بر قدرت رقابتی شرکت و سازماندهی زنجیره تأمین آن اثر دارد.
اگرچه چارچوب و مفهوم SSCM توسعهیافته است، ترکیب روشهای اطلاعات ناقص و روابط درونی موجود موجب اختلاف در فرایند تصمیمگیری در سطوح صنعتی و شرکتی میشود و این تصمیمگیری شامل پایش و ارزیابی اثر عملیات کسب و کار بر روی محیط زیست و جامعه است.
باروس و همکارانش یک مدل مفهومی برای مطالعه اثرات یا مزایای بکارگیری فناوری اطلاعات در مدیریت زنجیره تأمین ارائه دادند.
در پژوهش قاسمی و همکاران ضمن بررسی ارکان و نهادهای مختلف یک شبکه زنجیره تأمین حلقه بسته، به پیکرهبندی آن و بهینهسازی جریان مواد نیز پرداخته شده است.
فارسی و همکاران یکپارچهسازی تصمیمگیری در خصوص سه مؤلفه کلیدی زنجیره تأمین شامل قیمتگذاری، مسیریابی و کنترل موجودی، چند محصولی چند دورهای در یک زنجیره تأمین دو سطحی؛ شامل یک تولیدکننده و مجموعهای از خرده فروشان را مورد مطالعه قرار دادند.
آنها به این نتیجه رسیدند که به اشتراکگذاری اطلاعات در این زنجیره تأمین باعث افزایش سود سالانه با کاهش قیمت خریدار منجر میشود.
بررسی مطالعات انجام شده نشان میدهد که تاکنون بیشتر تحقیقات انجام شده از مدلسازی دینامیکی زنجیره تأمین، فرموله کردن پیوسته در مورد زمان و موجودیهای انباشته شده صورت گرفته است.
در حالی که ارائه گسسته در مورد متغیرهای کلیدی زنجیره شامل نرخ سفارش، نرخ تحویل و وضعیت موجودی و سفارشات در راه به واقعیت نزدیکتر است و ابزار مناسبتری را برای توسعه سیاستهای زنجیره در اختیار قرار میدهد.
برای بررسی یک زنجیر تأمین حلقه بسته و تحلیل سناریوهای آن نیاز به نگاه یکپارچه و کلان به کل زنجیره تأمین است که با توجه به پیچیدگی ارتباط بین متغیرها و مراحل بین زنجیره تأمین حلقه بسته، استفاده از پویاییهای سیستمی میتواند راه حل مناسب برای اینکار باشد که تاکنون محقق نشده است.
از طرفی تحلیل سیاستهای موجودی با در نظر داشتن تمامی فاکتورهای زنجیره تأمین حلقه بسته به صورت یکپارچه، شکاف بزرگی در ادبیات این حوزه را رقم زده است که در این پژوهش به دنبال محقق کردن آن هستیم.
نبود سطح سفارش مناسب برای سفارش مجدد مواد اولیه و جمعآوری مواد قابل استفاده مجدد میتواند هزینههای بسیاری را به ارمغان بیاورد.
بنابراین با ارائه یک مدل شبیهسازی شده از زنجیره تأمین حلقه بسته میتوان بهبود عملکرد آن را با استفاده از سناریوهای مختلف به دست آورد و سطوح مناسب متغیرهای مختلف این زنجیره را در حد بهینه محاسبه کرد.