طرد اجتماعی و گرایش به مصرف مواد مخدر
طرد اجتماعی و گرایش به مصرف مواد مخدر
انجام پایان نامه روانشناسی
مقدمه
مصرف مواد مخدر و پیامدهای ناخوشایند آن، از ناگوارترین آسیبهای اجتماعی و یک نگرانی عمده جهان کنونی است که گریبانگیر تمامی اقشار و طبقات مختلف جامعه شده است.
گرایش به مصرف مواد مخدر هزینههای اجتماعی و اقتصادی گزافی از طریق اثرات مخرب خود بر سلامت افراد و افزایش جرم و جنایت و مرگ و میر در جامعه تحمیل کرده است و در نتیجه به یک تهدید بزرگ برای جوامع تبدیل شده است.
در مورد علل گرایش به مصرف مواد مخدر توافق خاصی وجود ندارد؛ به طوری که عوامل مرتبط با سوءمصرف مواد مخدر متعدد و متنوع هستند و شامل زمینه
های فردی، ویژگیهای خانوادگی و عوامل اجتماعی و محیطی میشوند.
یکی از این عوامل طرد شدن فرد از شبکه روابط خانوادگی و دوستان و یا به طور کلی طرد از اجتماع محلی خودش است. طرد اجتماعی وضعیتی است که طی آن گروههای مشخصی از افراد در درون یک جامعه احساس انزوا و عدم اهمیت میکنند.
وضعیتی که طی آن جامعه در زمینه فراهم کردن حقوق و منافعی که به طور معمول باید در اختیار اعضایش قرار دهد مانند شغل، مسکن، مراقبت بهداشتی، آموزش و مهارت آموزی، با شکست مواجه میشود. امروزه گرایش به مصرف مواد مخدر یکی از هولناکترین معضلات اجتماعی است.
اعتیاد نوعی آسیب اجتماعی است که ریشه در محرومیتهای مزمن و طردشدگی افراد و گروههای خاص در جوامع مختلف دارد و هزینههای زیادی را به جوامع تحمیل میکند.
در واقع، عامل مهمی که ممکن است با انواع پیامدهای منفی از جمله اشکال مختلفی از رفتارهای خودزیانبخش مانند استفاده از مواد مخدر ارتباط داشته باشد، تجربه طرد اجتماعی است.
پذیرش و طرد افراد توسط اطرافیان اثرات عمیقی روی رفتار آنها دارد.
بدگویی، عدم معاشرت، کم محلی، تمسخر و طعنه، انگشت نمایی، بی آبرویی و بدنامی، شرم، تمایل به تنهایی، احساس انگشت نمایی و حساس بودن نسبت به رفتارهای سایرین نیز از سازوکارهای تشدید کننده طرد اجتماعی است که برخی از سوی جامعه و برخی از سوی فرد دچار طرد اعمال میشود و بیش از پیش فرد را در ورطه طرد اجتماعی فرو میبرد و در نهایت موجب بروز پیامدهای گوناگونی در روابط اجتماعی و احساسات فردی میشود.
طرد اجتماعی میتواند برای هر فردی اتفاق بیافتد؛ اما برخی افراد در مقایسه با سایرین به میزان بسیار بیشتری در معرض آن قرار دارند.
به طوری که افرادی با پیشینه خاص به میزان بسیار بیشتری از طرد اجتماعی آسیب میبینند. افرادی که احساس میکنند مورد پذیرش و محبت واقع نمیشوند از این محرومیتها، چه واقعی و چه خیالی، به شدت آسیب میبینند.
از اینرو، نتایج برخی پژوهشها نشان میدهد که طرد افراد از خانواده و دسترسی نداشتن به فرصت های برابر در جامعه، موجب گرایش افراد به فعالیت های بزهکارانه مانند اعتیاد به مواد مخدر میشود و این امر در تشدید و عود اعتیاد نقش بسیار مهمی ایفا میکند.
بیان مسأله
طرد اجتماعی و گرایش به مصرف مواد مخدر
اعتیاد معضلی جهانی بوده که تقریبا تمامی کشورهای به نوعی و با شدت و ضعف با آن دست به گریبان میباشند.
کشور ما نیز به دلیل قرار گرفتن در مثلث کشت مواد مخدر در خاورمیانه بیشتر مستعد آلوده به این پدیده شوم و خانمان برانداز بوده و اتفاقا در سالهای اخیر سایه شوم این پدیده بر کشور ما فراگیرتر شده و جوانان این کشور را در معرض سوء مصرف مواد مخدر قرار داده است.
بنابراین در این شرایط تبیین جامعه شناختی تاثیر عوامل موثر بر گرایش به مصرف مواد مخدر مسالهای است که بیش از پیش در کشور ما ایران دارای اهمیت میباشد.
با این حال، مواجه مزمن با استرس آسيبزا با تغييرات عصبی در سيستم پاسخ به استرس افراد همراه است و باعث كژكاركردي در حوزههاي شناختی، عاطفی و رفتاري- عملکردي میشود.
. نتيجه اين موارد آسيبپذيري زياد در برابر اختلالات مصرف مواد است. افراد معتاد به مواد مخدر، با توجه به شرايط فوق و به علت قرار گرفتن در موقعيت اجتماعی پايينتر نسبت به ساير همسالان استرس بيشتري دريافت میكنند و ممکن است كه مصرف مواد، واكنشی به احساس تنهايی، طرد از سوي دوستان و اعضاي خانواده، استرس اجتماعی و عزتنفس پايين باشد.
در این میان یک ویژگی جهتدهنده مرتبط با عزتنفس پایین و روانرنجور خویی بالا، حساسیت به طرد است.
حساسیت به طرد، بهعنوان تمایل به انتظار، حالت تدافعی داشتن، ادراک خیلی سریع و عکسالعمل خیلی شدید به طرد بینفردی تعریف میشود.
حساسیت به طرد، ثبات در روابط بینفردی را کاهش میدهد و در اختلالات سلامت روان مختلف شایع است. محققان معتقدند، افراد با حساسیت به طرد بالاتر بیشتر احتمال دارد که از مواد مخدر استفاده کنند؛ زیرا ممکن است نادیده گرفتن طرد، راحتتر باشد و نشانههای طرد در محیطهای مستعد مصرف مواد مخدر، خنثی باشند.
بهعبارتی محققان باور دارند که مصرف مواد مخدر با فراهم آوردن فضای ذهنی وهمآلود، فرد معتاد را از مشکل مواجهه با دیگران و قرار گرفتن در موقعیتهای زندگی واقعی رها میکند.
یافته ها نشان میدهد معتادانی که کمتر از مواد مخدر استفاده میکنند، در مقایسه با معتادانی که زمان بیشتری را به مصرف مواد مخدر میگذرانند، روابط بهتر و معنادارتری با خانواده و دوستان خود دارند.
این نتایج، احتمال وجود رابطه بین نوع روابط اجتماعی و میزان استفاده از مواد مخدر توسط افراد معتاد را نشان میدهند؛ همچنین در تحقیقات انجامشده بر روی میزان مصرف مواد و گرایش افراد معتاد به سوءمصرف مواد و احساس طرد و تنهایی مشخص شد که تنظیم هیجانی و احساس تنهایی و طرد در گرایش بیشتر افراد معتاد به مصرف مواد مخدر، نقش دارد.
این در حالی است که؛ مطالعات در حوزه آسیبهای اجتماعی نشان میدهد که مقدار قابل توجهی از بزهکاریها و جرایم توسط افرادی صورت میگیرد که پیوندها و همبستگیهای خود با اطرافیانشان از بین رفته و یا بسیار ضعیف است.
چنین افرادی با طرد شدن از این شبکه روابط از جهت هویتی و حمایتی با مشکل مواجه میشوند و احتمالا بیوقفه در پی یک نوع تسکین روحی و روانی میباشند.
گرایش به مصرف مواد مخدر میتواند یکی از این گزینههای تسکین بخش(ولو به طور موقت) برای افراد باشد.
با این اوصاف، اینکه آیا طرد اجتماعی باعث گرایش به مصرف مواد مخدر در بین جمعیت مورد مطالعه ما میشود یا خیر و چگونگی تاثیرگذاری این مفهوم بر مصرف مواد مخدر مسالهای است که میتوان از طریق پژوهش حاضر به آن پرداخت.
این امر یکی از وجوه مجهول در بررسی این دو مفهوم و ارتباط آنها با یکدیگر است.
بحث و نتیجه گیری پیرامون گرایش به مصرف مواد مخدر
طرد اجتماعی و گرایش به مصرف مواد مخدر
با توجه به نتایج تحقیق میتوان گفت که میزان گرایش افراد به مصرف مواد مخدر در بین پاسخگویان برابر با میانگین 49 است که تقریباَ با میانگین مورد انتظار(50) برابر است. سطح معناداری آزمون t تأییدکنندة این مدعاست.
در مورد ابعاد میزان گرایش افراد به مصرف مواد مخدر میتوان گفت بین نگرش مثبت افراد نسبت به به مصرف مواد مخدر(با میانگین 53.7) و سابقه عدم مصرف مواد مخدر( با میانگین 5.63) در سطح اطمینان 99%ارتباط معنادار وجود دارد.
همچنین بین میزان گرایش افراد به مصرف مواد مخدر و سابقه مصرف مواد مخدر آن ها ارتباط معنادار وجود دارد درحالیکه بین نگرش و رفتار گرایش افراد به مصرف مواد مخدر ارتباطی وجود نداشت.
این موضوع در تحقیقی دیگر نیز تأیید شده است به طوری که بین آگاهي و نگرش افراد به مصرف مواد مخدر ارتباط معنادار بوده اما ارتباط معناداری بين نگرش و عملکرد آنها مشاهده نشده است و این نشان میدهد که عدم کنترل بیرونی و تعیین مجازات برای افراد معتاد باعث شده است .
که با وجود نگرش مثبت نسبت به عدم مصرف و آگاهی افراد جامعه از قوانین، رفتار افراد در زمينه خودداری از مصرف مواد مخدر باشد.
این نکته نیز لازم به ذکر است که در تحقیقی نگرش به عنوان پیشبینی کننده مستقل و مهم نیت و رفتار افراد شناسایی شده است.
حال که نگرش افراد نسبت به عدم استفاده از مواد مخدر مثبت است، علت استفاده از مواد مخدر در افراد را میتوان در عدم جدیت نیروی انتظامی و فرهنگی در پیشگیری از مصرف مواد مخدر توسط افراد دانست.
برای مشاهده مطالب بیشتر به سایت www.farzdon.ir مراجعه نماید .