بررسی نقش پیاده راه 17 شهریور
بررسی نقش پیاده راه 17 شهریور
انجام پایان نامه جغرافیا
مقدمه و بیان مساله
فضاي شهري كه صورتي از سرمايه اجتماعي محسوب ميشود داراي گونه‌هاي متفاوتي است؛ يكي از اين گونه‌ها پياده راه ها ميباشند كه به دليل نبود يا كم بودن حركت خودرو در آن، داراي بيشترين حد تعاملات اجتماعي در بين انواع فضاهاي شهري هستند(شکوهی دولت آبادی و مسعود، 1389: 55).
در پي نزول کيفيت زندگي شهري در اروپا که در اواخر دهه پنجاه قرن بيستم شدت گرفت توجه به مساله حضور انسان و حرکت پياده افزايش يافت.
در برخورد با اين مساله، چند روش کلي براي انجام اقدامات انتخاب شد.
مجموعه اين اقدامات يا شامل ايجاد محدوده‌هاي خاص (اغلب در مرکز شهرها) با حذف کامل تردد سواره يا شامل ايجاد محدوديت زمان و سرعت ترافيک سواره بوده است که به نام طرح‌هاي آرام سازي ترافيک شناخته ميشود(جدلی، 1382).
نخستين تجربه‌هاي آزمايشي در ايجاد منطقه بي ترافيک، در شهرهاي روتردام هلند و استکهلم سوئد به وجود آمد.
در اواخر دهه ۵۰، خودروهاي شخصي از نواحي مرکزي و تاريخي شهرها به دليل تهديد مراکز شهرهاي اروپا بوسيله ترافيک و تخريب بافت‌هاي ارزشمند شهري به بيرون رانده شدند.
بطوري که تا سال ۱۹۷۵ تقريباً تمام شهرهاي مهم و تاريخي اروپا ورود اتومبيل را به بخش بزرگ از ناحيه تاريخي و مرکزي خود محدود کرد و پياده راه‌هاي تاريخي تجاري در آنها بوجود آوردند.
در آمريکاي شمالي در اوايل دهه ۱۹۶۰ گرايش بازگشت به مراکز شهري قوت گرفت و طي ده سال، خيابان پياده در شهرهاي آمريکا بوجود آمد(پاکزاد، 1383: 273).
با وجود گذشت چندين دهه از جنبش پياده گستري در ساير كشورها، طراحي مسيرهاي پياده هنوز مبحثی نو در كشور ما به شمار ميآيد و متاسفانه، به جز مطالعات بسيار محدود، اقدامي جدي در اين زمينه صورت نگرفته است
. اين غفلت در عمر كوتاه شهرسازي ايران، نه تنها در عرصه مطالعات نظري، بلكه در برنامهريزي و طراحي شهري نيز ديده ميشود، چرا كه تاكنون معابر پياده در روال رايج شهرسازي ايران، نه به عنوان بخشي مستقل از فضاي شهري، بلكه به منزله تابعي از حركت سواره به شمار رفته و برنامهريزي براي اتومبيل همواره بر برنامهريزي انسان مقدم بوده است(قربانی و جام کسری، 1389: 57).
از طرفی برنامهريزي و طراحي مسيرهاي پياده، از جمله اقدامات ضروري و با اهميتي است كه ميتواند در احياي مراكز شهري، هویت بخشی محله‌های اطراف، ایجاد تعاملات اجتماعی بین شهروندان، جذب گردشگری و … موثر واقع شود.
بنابراین این پژوهش به بررسی نقش پیاده‌راه 17 شهریور تهران در هویت بخشی محله ای می‌پردازد.
پیاده راه شهری
پهنه پیاده مکانی است که ساکنان آن با هر سن و توانایی می‌توانند امنیت و راحتی، تناسب و جذابیت در پیاده روی را، نه تنها در هنگام فراغت، بلکه در استفاده از تجهیزات و آمد و شد نیز احساس کنند(عباس زاده و تمری، 1392: 2).
پیادهروها نیز همانند بسیاري از جنبه‌هاي زندگی شهري، داراي ساختار اجتماعی و فیزیکی خاص خود هستند. در کشورهاي گوناگون، تلاش‌هاي زیادي در سطوح متفاوت برنامهریزي شهري براي تشویق و تسهیل حرکت در پیادهروها صورت می‌گیرد و حمایت‌هاي دولتی و شهرداري‌ها در این زمینه سهم بسزایی دارند.
آن چنان که بسیاري از شهرها به تدوین برنامه‌ها و چشم اندازهاي توسعۀ شبکه‌هاي پیاده رو در مقیاس‌هاي زمانی متفاوت و به ویژه با چشم انداز قرن بیست و یکم همت گماشته اند(نصیری، 1390: 14).
در سالهاي اخير پياده مداري و افزايش قابليت پيادهها با توجه به مفهوم شهرپايدار، شهر فشرده، رشد هوشمند و… از طرف بسياري از برنامهريزان شهري به عنوان يك فرم پايدار از شهر مورد پذيرش قرار گرفته است(King, 2013:850).
قابلیت پیادهمداری میزان مطلوبیت محیط مصنوع برای حضور مردم، زندگی، خرید، ملاقات، گذران اوقات و لذت بردن از آن در یک پهنه است.
تنوع مردم و خصوصاً حضور کودکان، سالمندان و مردم با ناتوانی‌های خاص نشانگر کیفیت، موفقیت و سالم و بی خطر بودن یک فضای پیاده مدار است.
در یک مسیر پیاده مدار اولویت باید به حرکت پیاده یا دوچرخه داده شود. قابلیت پیادهمداری در فضاهای شهری ارتباط مستقیمی با امنیت، دلپذیری و جذابیت محیطی، دسترسی، پیوستگی و تداوم فضایی، ارتباط کاربری زمین و حمل ونقل عمومی‌و مسائلی از این دست دارد.
اهداف پیاده‌راه سازی شهری
پیاده‌راه‌ها، محل حضور همه شهروندان و مشارکت آنان در زندگی جمعیشان می‌باشد. این فضاها در مقیاس همه شهر عمل کرده و می‌بایست پذیرای گروهای مختلفی از شهروندان باشد. مسیر یک پیاده‌راه میتواند نیازهای گوناگون شهروندان را برآورده سازد و در عین حال هویت خاص خود را دارا باشد.
به شهروندان احساس آرامش و امنیت ببخشد و در واقع بستر زندگی شهری افراد باشد، توقع‌های آنان را براورده سازد و احساس تعلق به فضا را تقویت کند(برماسیان و همکاران، 1395).
تشويق مردم به پيادهروي، شناسايي مناطقي كه رفت و آمد مردم در آنجا بيشتر است، كاهش آلودگي زيست محيطي، حفظ منابع طبيعي شهر، افزايش در آمدهاي عمومي، كاهش تصادف، جلوگيري از استفاده خطوط دوچرخه‌ها و اتوبوس‌ها توسط عابران پياده و … را میتوان از جمله اهداف ساخت پیاده‌راه‌های شهری نام برد(حسن بیگی،1396: 11).
اهداف عملیاتی که میتوان برای حوزه‌های پیاده مدار ترسیم نمود، به شرح زیر است:
- ترغیب مردم برای پیاده روی، دوچرخه سواری و استفاده از حمل ونقل عمومی؛
- امکان ایجاد اختلاطی از کاربریها به منظور خلق محیطی انسانی برای مردم؛
- دستیابی به الگویی فشرده از کاربریها در حوزه ای که حامی پیاده روی و دوچرخه سواری است؛
- تأمین سطح بالایی از تسهیلات عمومی‌که محیطی جذاب و راحت را برای پیاده‌ها فراهم نماید؛
- حفظ سطح معقولی از پارکینگ و دسترسی برای خودروها و وسایل نقلیه خدماتی، اما به حداقل رساندن محوطه‌های پارکینگ و نیز کاستن از تعداد عناصری با عنوان «رابط پیاده رو» در راستای محورهای اصلی؛
- ایجاد جزئیات ریزدانه در فرمهای معماری و شهرسازی که علاقه و پیچیدگی جذابی را در تراز پیاده می‌آفریند؛
- ایجاد تراکم معقولی از کارکنان، سا کنان و کاربریهای تفریحی به منظور حمایت از شیوه‌های سفر و عبورومرور غیر سواره.
مطالعات متعددي نشان داده است که کیفیت محیط فیزیکی عابر پیاده، کلیدی برای تشویق مردم به انتخاب پیاده روی به جای استفاده از ماشین است(ساوث ورث، 2005: 246).
بنابراین لزوم توجه به عوامل کیفی و کمی مربوط به معابر پیاده، که تحت تاثیر طی کننده آن انسان و طی شونده آن زمان مطلوبیت معبر پیاده را به دنبال خواهد داشت.
وینستن و يان گل همچنين آلفونزو و سایرین کیفیت‌های طراحی شهری مرتبط با قابلیت پیاده روی را تصویر ذهنی، خوانایی، محصوریت، مقیاس انسانی، شفافیت، دسترسی، پیچیدگی، و یکپارچگی و پاکیزگی معرفی میکنند. بنابراین کیفیت‌های مرتبط با پیادهروی را میتوان در 8 گروه زیر دسته بندی نمود:
1.توجه به ابعاد زیستی در حرکت پیاده، چون راحتی، آسایش و دلپذیری، حفاظتهای آب و هوایی، جلوگیری از آلودگی‌های دیداری، شنیداری، بویایی و … تامین فضاهای فراغتی و تفریحی در تلفیق با فضاهای طبیعی.
- تامین ایمنی عابر پیاده، رفع خطرات و موانع طی مسیر.
- لزوم رعایت مقیاس انسانی و ایجاد فضای انسانی با توجه به حواس پنج گانه و نحوه تاثیرپذیری انسان از این حواس در ادراک فضایی و احساس خوشایندی.
4.توجه به مسیریابی، جهت یابی و میدان دید عابر پیاده.
- توجه به ظرفیت معبر پیاده با توجه به نیازمندیهای فضایی و رفتاری عابر پیاده، عرض معبر و موانع موجود.
- توجه به نوع فعالیت انجام شده در مسیر و پراکندگی فضایی آنها.
7.توجه به تنوع معبر پیاده از لحاظ نوع فعالیت، فضا و ایجاد فضاهای متباین، با تاکید بر نوع حرکت، ایستایی و پویایی آن و ایجاد جذابیتهای بصری.
- خوانایی، عاملی که از آن طریق شخص میتواند راه و جهت خود را بیابد.
نتیجه گیری
پیاده‌راه‌ها هم از نظر ارتباطي و هم به لحاظ كالبدي – فضايي از جايگاه ارزشمندي در ارتقا و بهبود كيفيت محيطي در مراكز شهري برخوردارند.
اين فضاها با توجه به ماهيت شان از نظر ادراك هويت فضايي، احساس تعلق به محيط و دريافت زيبايي از اهميت اساسي برخوردارند و با جذب طيف وسيعي از گروه‌هاي اجتماعي به سوي خود، حس همگرايي، تعامل و برخورد مستقيم شهروندان را با وجود بينش‌ها، احساس‌ها، خواسته‌ها و گرايش‌هاي مختلف تقويت مي نمايند.
وجود پیاده‌راه در شهر مظهر تمدن، مدنیت و هویت هر شهر است.
این فضا با افزایش سطح نظارت عمومی، بر کاهش جرایم و نابههنجاری‌های اجتماعی نیز تأثیر جدی میگذارد.
با ایجاد فضای مناسب و توأم با آرامش میتواند همهی اقشار جامعه را در خود ببیند و هیچ قشری از حضور در فضای شهری محروم نمیشود بنابراین نقش موثری در تقویت هویت محله ای محله‌های اطراف دارند.
نتایج نشان داد اگر چه در پیاده‌راه 17 شهریور به برخی از عناصر هویت بخش توجهای نشده است اما وجود مبلمان‌های دو طرف پیاده‌راه، معاشرت پذیری مناسبی بوجود آورده است.
از آنجا که نقش اقتصادی راه در تعیین جهت توســعه كالبدی شــهر، برنامه‌های آتی، تغییر ناگهانی قیمت زمین و توزیع ثروت، تأثیرگذار اســت.
تغییر الگوی شكل گرفته راه، محیط‌های كار و فعالیت مجاور آن را متأثر می‌سازد.
این الگو تقریبا در پیاده‌راه 17 شهویور مصداق داشته است. چرا که با ایجاد پیاده‌راه قیمت کاربریهای تجاری و مسکونی نسبت به قبل افزایش یافته است.
برای مشاهده بیشتر به سایت www.farzdon.ir مراجعه نماید .
بررسی نقش پیاده راه 17 شهریور