ارزیابی کیفیت زندگی محلات فرسوده

 

 

ارزیابی کیفیت زندگی محلات فرسوده

انجام پایان نامه

 

 

 

چکیده

ارزیابی کیفیت زندگی محلات فرسوده

 

بازآفرینی شهری فرایند توسعه همه‌ جانبه در عرصه ­های اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی به‌منظور ارتقای کیفیت زندگی در محدوده­ها و محله­های دارای بافت فرسوده شهری است.

رویکرد بازآفرینی شهری به دنبال ایجاد محیطی پایدار با مشارکت و تعامل ساکنین بافت فرسوده است.

 

نتیجه­ این تعامل آن است که شهروندان، خدمات بیشتر و با کیفیت تری را دریافت خواهند کرد.

با توجه به اهمیت بازآفرینی بافت فرسوده شهری، این پژوهش به ارزیابی کیفیت زندگی محلات فرسوده با رویکرد بازآفرینی پایدار شهری: مطالعه موردی؛ محله دروازه شمیران منطقه 12 شهرداری تهران پرداخته است.

 

روش انجام پژوهش براساس هدف، کاربردي و براساس ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی بوده است. از ابزار پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده گردید. داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

همچنین از مدل تصمیم‌گیری ANP و TOPSIS Fuzzy برای اولویت­بندی معیارها استفاده شده است.

 

نتایج پژوهش نشان داد  مولفه زیست محیطی، مدیریتی، رضایت، اقتصادی، کالبدی، مشارکت و اجتماعی و فرهنگی از جمله مولفه های تاثیر گذار بازآفرینی پایدار در بهبود کیفیت زندگی محله دروازه شمیران محسوب می شوند.

در این بین عامل اقتصادی از بیشترین تاثیرگذاری بر کیفیت زندگی محله دروازه شمیران برخوردار است. عامل کالبدی در جایگاه بعدی قرار دارد.

در واقع براساس الگوی روابط علی معیارهای اصلی، عامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کالبدی و مدیریت متغیرهای علی بوده و عوامل زیست محیطی، رضایت و مشارکت معلول شکل گیری و ارتقای کیفیت زندگی در محله دروازه شمیران  هستند.

 

واژگان کلیدی: بازآفرینی شهری، بافت فرسوده، مشارکت مردمی، کیفیت زندگی، محله دروازه شمیران

 

 

 

انجام GIS

 

مقدمه و طرح مساله

 

در برنامه ریزی شهری و از دوران انقلاب صنعتی، اقدامات زیادی جهت ساماندهی شهرها صورت گرفت.

که اکثر اقدامات تنها به یک بعد از شهر که بیشتر شامل ابعاد کالبدی بود می پرداختند.

اما با مطرح‌شدن اصول توسعه پایدار و لزوم توجه به همه ابعاد وجودی شهر اعم از زیست­محیطی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی به‌عنوان پایه‌های توسعه پایدار شهری، لزوم توجه به دیدگاهی که ابعاد گوناگون پایداری را در برداشته و به‌ تمامی این ابعاد به یک اندازه اهمیت دهد بیش از بیش احساس می‌شود.

 

برنامه‌ریزی بازآفرینی شهری برای اولین بار در ایالات‌متحده و در دهه 1960 به‌صورت رسمی اجرا شد. مرحله دوم در دهه1980در داکلندلندن و سپس در بارسلونا آغاز شد.

در دهه 1990 میلادی بازآفرینی شهری در بسیاری از مناطق دیگر شروع شد.

 

این مناطق غالبا پرجمعیت، ازنظر کارکردی ناهمگون و درعین‌حال با بسیاری از کارکردهای نامناسب شهری نیز مواجه بودند.

 

رهیافت بازآفرینی پایدار، رهیافتی است دارای بینش و عملی جامع و یکپارچه که تمایل به بهبود ابعاد گوناگون پایداری از جمله پایداری اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی دارد(ایزدی و همکاران،1390: 2) بازآفرینی شهری، رویکردی برای توسعه درون­زای شهری است .

 

در حقیقت بکارگیری توان­های بالقوه و بالفعل موجود در برنامه­ریزی­های شهری، تلاش در جهت ایجاد تعادل در نحوه توزیع کیفی و کمی جمعیت، هماهنگی میان بنیان­های زندگی اجتماعی و گریز از فقر شهری و در نهایت استفاده از مشارکت و پویش اجتماعی مردم است(نوریان و آریانا،1391: 16) در واقع بازآفرینی شهری باید سعی در پاسخگویی به شرایط تازه­ شهرها در وهله اول داشته باشد و سپس برآورد کننده خواسته­ها و نیازهای افراد نسل جدید باشد.

 

 

 

بازآفرینی­شهری، یک اصطلاح عام است که مفاهیم دیگری نظیر بهسازی، نوسازی، بازسازی، مقتدرسازی و روانبخشی شهری را در بر می­گیرد.

مشارکت­ عمومی از مهمترین اصول و مقدمات موفقیت در بازآفرینی شهری است.

برقراری مشارکت عمومی در بازآفرینی­شهری نیازمند حمایت قانونی است و باید برای آن چارچوبی حقوقی در نظر گرفته ­شود که ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و کالبدی را در بر بگیرد.

 

مشارکت در فرایند بازآفرینی «یک مشارکت سه طرفه» است میان بخش عمومی، بخش خصوصی و ساکنان محل.

 

بخش عمومی شامل دولت مرکزي، محلی یا شهرداري­ها است.

 

دولت­هاي مرکزي نقش مستقيمي در بازآفرینی شهری ايفا مي­کنند. (Home, 1982: 18) جلب مشاركت همه جانبه تمامی گروه­های ذینفع و ذینفوذ از جمله ساكنان، مالكان و افراد دخیل در امر بهسازي و بازآفريني شهري، صرفاً در یک بستر شفاف، مطمئن و مملوّ از اعتماد متقابل تحقق مي­يابد.

 

فارغ از مباحث حقوقي، قانوني و قراردادي، آحاد مزبور بايد به متوليان، مجريان و مديران طرح­هاي بهسازي و بازآفريني اعم از دولت، شهرداري­ها و يا مجريان بخش غيردولتي اعتماد نموده و به بيان ساده­تر رابطه عاطفي و صميمي برقرار کنند.

 

بنابراین اعتمادسازي کلید طلايي يا رمز اصلي مشاركت مردم در بازآفريني شهري است (امین‌زاده و رضا بیگی‌ ثانی،1391: 31).

 

این رویکرد تنها به دنبال باززنده سازی مناطق متروکه نیست، بلکه با مباحث گسترده‌تری همچون اقتصاد رقابتی و کیفیت زندگی بخصوص برای کسانی که در محله‌های فقیرنشین زندگی می‌کنند، سروکار دارد(زنگی آبادی و مویدفر، 1391: 303).

 

در محله دروازه شمیران تاکنون طرح های مختلفی در زمینه بازآفرینی بافت فرسوده مطرح شده است که اکثر آنها بر جنبه‌های کالبدی و تا حدودی ارزش افزوده اقتصادی بافت فرسوده شهری تاکید می‌کردند و به دیگر ابعاد نوسازی بافت فرسوده در محله پرداخته نشده است.

 

نتایج مطالعات نشان می­دهد که مؤلفه‌های نهادی مانند یکپارچه بودن نهادها، رویه قانونی مناسب بین نهادها و توانایی نهادی، بیشترین تأثیر را در میزان دستیابی به توسعه پایدار و به‌تبع آن موضوع بازآفرینی پایدار شهری خواهند داشت (فرجی خدر و همکاران، 1391: 168-166).

 

همچنین بسیاری از متفکران اصولاً رسیدن به توسعه و به‌ویژه بازآفرینی پایدار شهری را منوط به وجود و یا ایجاد ظرفیت‌های لازم در سطوح محلی می‌دانند.

 

امروزه در راستای بازآفرینی پایدار شهری توجه مدیران و برنامه ریزان، بیش‌از پیش به سطوح پایین­تر زندگی شهری و بهره‌گیری از ظرفیت نهادهای محلی و مشارکت های مردمی جلب شده است.

 

به جرات مي­توان گفت هیچ شهری نمی­تواند بدون اتکا به منابع و ظرفیت نهادی موجود در اطرافش پایدار بماند؛

 

بنابراین توسعه همه‌جانبه اقتصادی و اجتماعی و زیست‌محیطی و کالبدی که هدف بازآفرینی پایدار شهری است در ارتباط تنگاتنگ با نهادهای محلی و مشارکت های مردمی است.

 

 

مردم، نهادها و تشکل­های مردم‌نهاد به‌عنوان پشتیبان ابعاد بازآفرینی پایدارشهری محسوب می­شوند، باعث تقويت بخشي سازمان‌هاي دولتی در برنامه­ريزي، اجرا و ارزيابي برنامه‌هاي توسعه می‌گردند.

لذا با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی کیفیت زندگی محلات فرسوده با رویکرد بازآفرینی پایدار شهری: مطالعه موردی؛ محله دروازه شمیران منطقه 12 شهرداری تهران می‌پردازد.

 

 

 

 

جمع بندی و نتیجه گیری

 

هدف پژوهش حاضر ارزیابی ظرفیت طرح بازآفرینی پایدار در بهبود کیفیت زندگی محلات فرسوده شهری با رویکرد مشارکت مردمی در محله دروازه شمیران  تهران بوده است.

 

نتایج پژوهش نشان داد  مولفه زیست محیطی،  مدیریتی، رضایت، اقتصادی، کالبدی، مشارکت و اجتماعی و فرهنگی از جمله مولفه های تاثیر گذار بازآفرینی پایدار در بهبود کیفیت زندگی محله دروازه شمیران محسوب می شوند.

 

در این بین عامل اقتصادی از بیشترین تاثیرگذاری بر کیفیت زندگی محله دروازه شمیران برخوردار است. عامل کالبدی در جایگاه بعدی قرار دارد.

 

در واقع براساس الگوی روابط علی معیارهای اصلی، عامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کالبدی و مدیریت متغیرهای علی بوده و عوامل زیست محیطی، رضایت و مشارکت معلول شکل گیری و ارتقای کیفیت زندگی در محله دروازه شمیران  هستند.

 

تعیین وزن نهائی عناصر با تکنیک ANP نشان می دهد شاخص (مشارکت تشکل های مردم نهاد) با وزن نرمال 0.0277 از بیشترین اهمیت در میان تمامی شاخص‌های موجود برخوردار است.

شاخص (کاهش تصدی گری) با وزن 0.0274 از اولویت دوم برخوردار می‌باشد.

شاخص (مدیریت بهتر امور محله از طرف مسئولین) با وزن 0.0272 از اهمیت سوم برخوردار است.

 

در تحلیل نهایی می توان گفت بازآفرینی شهری را دیدگاهی جامع و یکپارچه ای است که به تحلیل مشکلات بافت شهری می‌انجامد و از طریق پیشرفت وضعیت اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیط زیستی سبب احیای همه‌جانبه بافت  محله دروازه شمیران می­گردد و مفاهیمی نظیر بهسازی، نوسازی، بازسازی، توانمندسازی و روان بخشی شهری را دربر می‌گیرد.

 

 

 

انجام پایان نامه برنامه ریزی شهری

 

بنابراین بازآفرینی شهری به‌عنوان اصلی‌ترین رویکرد حفاظت شهری بر اساس تحلیل دقیق وضع موجود محله دروازه شمیران و تطابق هم‌زمان بافت کالبدی، ساختارهای اجتماعی، بنیان اقتصادی و وضع محیط‌زیست  پیگیری آن به صورت متوالی از ظرفیت بسیار بالایی در جهت بهبود کیفیت زندگی در محله برخوردار بوده و می تواند سبب بهبود و توسعه وضعیت محله دروازه شمیران در ابعاد مختلف گردد.

 

برای مشاهده مطالب بیشتر به سایت www.farzdon.ir  مراجعه نماید. 

 

ارزیابی کیفیت زندگی محلات فرسوده